Trả lương xứng đáng cho các chuyên gia Việt kiều mà chúng ta thực sự cần…

Có thể nói chuyện tiền lương, là một vấn đề khá tế nhị, “khó nói”, nhưng lại là một vấn đề rất cơ bản không nên né tránh. Ông bà chúng ta có câu: “tiền nào của nấy”. Việt Nam chưa thể trả lương cao cho các chuyên gia như Singapore hay Nhật Bản. Song vấn đề đặt ra là tại sao các nước đó trả lương cho chuyên gia cao như vậy mà họ vẫn cạnh tranh được, vẫn có lời trong kinh doanh, trong nghiên cứu, sản xuất. Một trong những nguyên nhân chính là do các chuyên gia này đã làm ra nhiều của cải vật chất hơn cái mà họ được lãnh. Tôi đã từng nghe một giám đốc công ty nước ngoài phát biểu rằng “chúng tôi có thể trả lương cho anh với mức mà anh muốn nếu anh bảo đảm sinh lợi cho công ty 2 lần nhiều hơn số đó”. Chúng ta không thể trả lương cao cho bất cứ một chuyên gia hay bất cứ một Việt kiều nào, nhưng ngược lại, chúng ta cũng cần có quy chế làm sao để có thể trả lương xứng đáng cho các chuyên gia mà chúng ta thực sự cần.

Vậy chúng ta cần gì, chúng ta cần những người như thế nào, để làm gì?... Những câu hỏi đó cần phải sớm có câu trả lời từ phía cơ quan chức năng có liên quan. Thực tế qua một thời gian làm việc tại TP.HCM, tôi thấy trong giai đoạn hiện nay, điều cần thiết nhất trong việc mời các chuyên gia Việt kiều (VK) về nước làm việc là làm sao sử dụng một cách có hiệu quả kinh nghiệm của các chuyên gia đó. Muốn vậy, theo tôi, chúng ta cần có những điều kiện như sau:

1. Có chương trình làm việc cụ thể, thích hợp với năng lực và khả năng của chuyên gia đó;

2. Cần có nơi đón nhận chuyên gia đó, nơi có đủ điều kiện để họ phát huy. Ở đây không nhất thiết là cơ sở vật chất, có khi chủ yếu lại là cơ chế làm việc.

3.Có cơ chế làm việc mở, lấy hiệu quả công việc làm hàng đầu. Chúng ta biết là cơ chế của chúng ta còn có nhiều điều bất cập. Việc sử dụng các chuyên gia này có thể sẽ là một trong những yếu tố góp phần tạo nên những thay đổi nhằm có được cơ chế phù hợp hơn cho sự phát triển.

4. Tập trung làm trọng điểm một số mô hình có khả năng ứng dụng cụ thể cho nền kinh tế Việt Nam (sau đó nhân rộng ra).

5. Trao trọng trách cho các chuyên gia khi xét thấy cần thiết, tạo điều kiện cho họ phát huy được hết mọi khả năng của mình.

Ngược lại, Việt kiều cần gì để có thể trở về Việt Nam làm việc được? Chúng ta cũng cần nắm biết cụ thể tâm tư và suy nghĩ của VK để có chính sách thỏa đáng. VK cũng như mọi người khác, khi quyết định đến một nơi nào đó làm việc lâu dài thì trước hết họ phải suy nghĩ tới gia đình, về điều kiện sống cụ thể, đó là:

- Nhà ở: VK phải thuê nhà ở tại Việt Nam, trung bình 1.000 USD tháng. Nếu lương không đủ để đi thuê nhà thì nên chăng chúng ta cần cấp nhà ở trong thời gian họ làm việc tại Việt Nam.

- Con đi học. VK cần có chỗ cho con đi học, thường là chúng phải học tiếp chương trình đang theo học ở nước sở tại hoặc tương đương, học phí trường ngoại quốc ở Việt Nam rất cao trong khi giáo dục ở nước sở tại lại không mất tiền.

- Chi phí sinh sống tại Việt Nam…

Hiện tại Việt Nam đã có đường lối mời chuyên gia về làm việc, song chương trình cụ thể thì rất hiếm hoi. Chúng ta cũng cần có sự lựa chọn một cách kỹ lưỡng. Vì không phải ai cũng có phẩm chất của một chuyên gia hàng đầu, không phải ai cũng có thể hòa hợp được với cách thức làm việc hiện tại của Việt Nam. Để chọn lọc nhân sự, nên tham khảo ý kiến của những người từng làm việc chung lâu năm với nhân sự đó…

Thường thì những người đang giữ trọng trách trong các cơ quan hay công ty ở nước ngoài trong độ tuổi từ 30 đến 50, ít ai từ bỏ công việc để trở về Việt Nam. Những người trở về phải thực sự ít nhiều hy sinh quyền lợi kinh tế của mình. Muốn làm được các công việc của Việt Nam, họ phải thực sự làm việc 100% tại Việt Nam. Nếu không, rất khó thực hiện công việc một cách hoàn thiện. Ngoài ra, những người ở nước ngoài có thể tham gia làm việc một cách thuận lợi hơn khi cơ quan trong nước đang có một VK nào đó làm việc, vì họ đã quen cách làm việc của nhau… ó