Phát huy giá trị truyền thống chợ nổi Cái Răng

Chợ nổi Cái Răng còn là niềm xúc cảm, ngẫu hứng của biết bao văn nghệ sĩ để cho ra đời biết bao tác phẩm văn học nghệ thuật độc đáo mà đến nay chưa thể thống kê hết được. Tự hào quá vì mình sinh ra và lớn lên bên chợ nổi Cái Răng. Nói như nhiều du khách: Đến Cần Thơ đầu tiên phải tham quan chợ nổi Cái Răng mới là dân sành điệu.

Ông Huỳnh Văn Nguyệt, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian tại TP. Cần Thơ xúc động nói: “Chợ nổi Cái Răng có sức cuốn hút rất lạ kỳ tiềm ẩn sâu xa trong bến nước, dòng sông; trong tàu ghe xuôi ngược, trên những cây “bẹo” dân dã; trong những câu hò, điệu lý mà không phải nơi nào cũng có được. Đó là điều rất kỳ lạ mà không ai lý giải tận tường”.

Điều rất lý thú là hầu hết các tỉnh miền Tây đều có chợ nổi với quy mô buôn bán, số lượng ghe tàu khác nhau nhưng đều có nét tương đồng là: buôn bán trên sông; đều có treo cây “bẹo” truyền thống và hiếm có trường hợp cạnh tranh hàng hóa trên sông. Đơn cử như tỉnh Tiền Giang có chợ nổi Cái Bè; Cà Mau có chợ nổi Cà Mau; Sóc Trăng có chợ nổi Ngã Năm; Hậu Giang có chợ nổi Ngã Bảy; TP. Cần Thơ có chợ nổi Cái Răng; Phong Điền, tỉnh Vĩnh Long có chợ nổi Trà Ôn…

Chợ nổi Cái Răng được xem là chợ nổi sầm uất nhất trong các chợ nổi miền Tây. Hàng hóa mua bán thì muôn hình vạn trạng, từ các loại trái cây vùng nước ngọt như: sầu riêng, cam, quýt, bưởi... đến các sản phẩm vùng nước mặn như: khô, cá, tôm khô... Cạnh đó là vô số rau màu và các loại vật dụng khác như: lá lợp nhà, tre trúc, dụng cụ đánh bắt thủy sản, rau cải các loại, vật dụng gia đình, vải sợi, quần áo…

Ông Trần Văn Bé, ngụ huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau kể: “Vợ chồng tui mua bán ở chợ nổi Cái Răng đã gần 40 năm. Nhiều lần định “giải nghệ” luôn nhưng thấy buồn quá, nhớ chợ nổi quá nên lại đi tiếp. Mấy đứa nhỏ đã “lên bờ” hết và đã có nhà cửa đàng hoàng, chỉ còn đôi vợ chồng già mua bán trên sông chưa biết chừng nào “treo ghe””. Ông cười rất sảng khoái.

Nếu như ngày trước, các phương tiện mua bán trang bị phương tiện máy nổ rất đơn giản (có người tranh thủ chèo tay khi nước “xuôi”) thì nay hầu hết các tàu, ghe đã có được các loại máy nổ nhiều mã lực để di chuyển nhanh hơn (kể cả nước ngược lẫn nước xuôi). Họ còn trang bị trên ghe, tàu nhiều thiết bị nghe, nhìn, đi lại rất đắt tiền (truyền hình, điện thoại thông minh, xe máy chính hiệu…). Mọi việc giao dịch thông qua mạng bưu chính viễn thông (điện thoại di động); chuyện chuyển giao tiền bạc mua bán qua tài khoản ngân hàng hiện rất phổ biến.

Tuy nhiên, có một thực trạng đáng lo ngại là việc mua bán tại các chợ nổi ngày càng thu hẹp dần; số lượng tàu, ghe “lên bờ” ngày càng nhiều bởi xu hướng người mua bán đã chuyển dần sang phương thức mua bán hàng hóa bằng đường bộ do các tuyến đường giao thông quy mô lớn ngày càng phát triển, nhất là khu vực nông thôn.

Không chỉ vậy, tại đây đã xuất hiện hiện tượng chèo kéo du khách; không đảm bảo vệ sinh ăn uống (từ các tàu ghe mua bán thức ăn trên sông), từ các nhà vệ sinh không đủ chuẩn; nạn chặt chém du khách vẫn còn diễn ra dù rất ít…

Để “cứu hộ”, TP. Cần Thơ đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như: tăng cường công tác giới thiệu, quảng bá hoạt động của chợ nổi với các nét văn hóa đặc trưng, đảm bảo an toàn vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm… kết nối cùng các công ty du lịch lữ hành. Cạnh đó, hàng năm địa phương này còn tổ chức ngày hội du lịch mang tên “Văn hóa chợ nổi Cái Răng” mang tầm vóc cấp thành phố với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao như: văn nghệ, thể thao, đua ghe, hội thi ẩm thực Nam bộ, triển lãm cây trái miệt vườn, hội thảo chuyên đề…

Ở ngày hội du lịch lần thứ 4 năm 2019 này, cũng vẫn là các hoạt động truyền thống đã từng tổ chức như: diễu hành tàu du lịch, triển lãm sách, quảng bá hình ảnh, viết thư pháp, đua ghe composit và thuyền rồng, đờn ca tài tử, thi ẩm thực…

Đua vỏ composit tại ngày hội.