Điều trị rò bạch huyết bằng can thiệp qua da - một tiến bộ lớn của y học

Cơ thể suy kiệt không rõ nguyên nhân

Bệnh nhân Đ.Đ.T. (33 tuổi), tiền sử khoẻ mạnh, đang là công nhân làm việc ở Quảng Ninh. Cách đây khoảng 1 tháng, bệnh nhân bất ngờ bị ngã từ trên cao và có va đập ở ngực nhưng không phải nhập viện.

Qua khai thác thông tin từ người nhà, sau tai nạn 2 tuần, anh T. thấy biểu hiện khó thở và đau ngực phải, phía bị chấn thương. Người nhà đưa anh vào Bệnh viện tỉnh thăm khám và được chẩn đoán tràn dịch màng phổi phải số lượng nhiều, tiên lượng phức tạp. Do vậy, bệnh nhân nhanh chóng được làm thủ tục chuyển lên bệnh viện tuyến trung ương để tiếp tục điều trị.

Tại Bệnh viện đại học y Hà Nội, ThS.BS Nguyễn Ngọc Cương, khoa chẩn đoán hình ảnh cho biết, bệnh nhân T. nhập viện trong tình trạng suy kiệt cả về thể chất lẫn tinh thần do chứng kiến lượng dịch dưỡng chấp chảy ra hàng ngày. Bệnh nhân được chẩn đoán tràn dịch dưỡng chấp màng phổi và đặt dẫn lưu màng phổi theo dõi dịch chảy ra.

Giải thích về chuyên môn nhân trường hợp của anh T., BS. Cương nhận định đây là bệnh lý rất phức tạp, trước đây chỉ điều trị được bằng phẫu thuật nhưng tỷ lệ thành công cũng rất thấp. Sau 1 tháng liên tục, dịch màng phổi chảy ra khoảng 500 ml - 1000 ml, tuỳ theo chế độ ăn. Khi ăn, đặc biệt là chế độ ăn có mỡ thì màu sắc dịch sẽ trắng đục và số lượng tăng, khi nhịn ăn và nuôi dưỡng đường tĩnh mạch thì dịch trong hơn và ra số lượng ít hơn…

Bằng kỹ thuật chụp hiện hình đường bạch huyết, các bác sĩ điện quang can thiệp đã bộc lộ được hình thái của đường bạch huyết. Đáng chú ý, ở bệnh nhân T. đường bạch huyết có biến thể về giải phẫu là không có một nhánh lớn dẫn dưỡng chấp lên ngực mà có rất nhiều nhánh nhỏ như mạng lưới đi dưới màng phổi phải để về tim. Chính vì thế, một sang chấn ở ngực dẫn đến rách một hoặc một số kênh bạch huyết nhỏ gây nên rò dưỡng chấp vào khoang màng phổi.

Thêm cơ hội cho các ca bệnh hiếm gặp

Trước nhận định trên, các bác sĩ đã hội chẩn thống nhất phương pháp điều trị can thiệp tối thiểu qua da. Tuy nhiên, vấn đề là nhánh bạch huyết tổn thương đi dưới màng phổi không xác định được trên các phương tiện hình ảnh và ngay trong trường hợp xác định được cũng khó tiếp cận bằng dụng cụ do kích thước của mỗi nhánh bạch huyết nhỏ này chỉ khoảng 2 mm.

Các bác sĩ điện quang can thiệp đã sử dụng máy chụp cắt lớp vi tính để định vị đường vào và chọc kim qua da vùng lưng để đi vào một nhánh bạch huyết lành. Sau khi chọc vào được nhánh bạch huyết bằng một kim nhỏ, các bác sĩ xác định điểm rò bằng bơm thuốc cản quang để khẳng định luồng thông với khoang màng phổi cũng là nguyên nhân rò dưỡng chấp của bệnh nhân nhiều tháng nay. Bệnh nhân được nút tắc nhánh bạch huyết rò bằng cồn tuyệt đối.

Ngay sau can thiệp 1 ngày, số lượng dịch chảy ra chỉ khoảng 50 ml, sau 2 ngày thì không còn ra thêm. Bệnh nhân bắt đầu ăn trở lại vào ngày thứ 3, rút dẫn lưu màng phổi ngày thứ 5 và hồi phục hoàn toàn sau 7 ngày can thiệp.

Rò dưỡng chấp màng phổi là bệnh lý rất phức tạp, trước đây là nỗi ám ảnh của các bác sĩ phẫu thuật lồng ngực. Gần đây, nhờ sự phát triển về điện quang can thiệp đường bạch huyết mà từ chẩn đoán đến điều trị bệnh này đã hiệu quả hơn rất nhiều. Với can thiệp tối thiểu là chọc kim nhỏ trực tiếp qua da để đưa các dụng cụ vào chụp chẩn đoán và điều trị can thiệp, hiệu quả của điều trị được thấy rõ. Bệnh nhân chỉ phải gây tê tại chỗ nên hồi phục rất nhanh.

Điều trị rò bạch huyết bằng can thiệp qua da là một tiến bộ rất lớn của y học, một bệnh trước kia được coi là nan y thì nay đã có thể điều trị thành công nhờ kỹ thuật này, PGS.TS. Phạm Đức Huấn, giám đốc Bệnh viện đại học y Hà Nội nhận định.