Để thư viện không chỉ là “cái kho” chứa sách

Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cho biết, từ năm 1998, Bộ giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) đã ban hành quy chế tổ chức và hoạt động thư viện trường phổ thông. Năm 2003, bộ tiếp tục ban hành Quyết định 01/2003/QĐ-BGD&ĐT về tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông, trong đó đề ra các tiêu chuẩn quan trọng cho một thư viện như: số lượng đầu sách, cơ sở vật chất (diện tích phòng thư viện, quy định bàn ghế, máy tính…), cán bộ thư viện, công tác quản lý quản trị, tổ chức hoạt động của thư viện.

Yêu cầu tối thiểu cho một trường học đạt chuẩn quốc gia là phải có thư viện đạt chuẩn. Vai trò của thư viện theo đó được nâng cao. Các tỉnh, thành phố đều thành lập ban chỉ đạo 1, đi kiểm tra công nhận các trường học đạt chuẩn quốc gia, thư viện đạt chuẩn.

Trong những năm vừa qua, các thư viện trường học đã phát huy được vai trò, tác dụng của mình, nhất là với cấp tiểu học khi triển khai dạy học 2 buổi/ngày. Theo đó, song song với các giờ học trên lớp, học sinh có giờ học tại thư viện với những mô hình dạy học tích cực, phương thức giáo dục mở, thân thiện, giúp học sinh được tự do, chủ động tìm hiểu, khám

phá kiến thức. Đây cũng là tinh thần chương trình giáo dục phổ thông mới hướng tới khi chú trọng phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh và một trong những năng lực cốt lõi là tự học, tự chủ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thư viện tại các trường học vẫn tồn tại một số hạn chế và phát triển chưa đồng bộ. Trang thiết bị cơ sở vật chất và nguồn học liệu của một số thư viện chưa đáp ứng được nhu cầu sử dụng. Một số nơi chưa chú trọng công tác bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ thư viện, khiến hoạt động vận hành thư viện chưa phát huy hết hiệu quả. Một số trường học chưa thực sự quan tâm nên thư viện mới chỉ là “cái kho” để chứa sách, là nơi cho học sinh và giáo viên mượn sách. Hoạt động thư viện chưa phát huy được hiệu quả, chưa thu hút được nhiều học sinh đến học tập và trải nghiệm ở không gian này.

Một trong giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện trong trường học, theo thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ, là phải khảo sát được nhu cầu của học sinh theo từng vùng miền, từng lứa tuổi, để từ đó lên kế hoạch mua sắm, xác định nguồn tài liệu phù hợp nhu cầu học tập, giải trí của các em. Đây cũng là hình thức thu hút học sinh đến với thư viện nhà trường. Các cơ sở giáo dục phải xây dựng kế hoạch hoạt động thư viện đảm bảo phù hợp, có hình thức hoạt động linh hoạt, phong phú nhằm tạo hứng thú cho học sinh đến đọc và học.

“Chúng ta cần nghiên cứu để tổ chức thư viện thành không gian mở, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cung cấp học liệu. Cán bộ thư viện cần làm tốt công tác tuyên truyền giới thiệu sách để thu hút học sinh đến thư viện nhà trường. Bốn yếu tố gồm: nguồn tài liệu, cán bộ thư viện, người đọc, cơ sở vật chất/hạ tầng kỹ thuật cần được liên kết, đồng bộ để phát huy hiệu quả hoạt động thư viện trong các nhà trường”, thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ nhấn mạnh.

Bộ GD&ĐT đang dự thảo thông tư quy định tiêu chuẩn thư viện trường tiểu học. Chia sẻ về dự thảo thông tư này, vụ trưởng Vụ giáo dục tiểu học Thái Văn Tài cho biết, vai trò của thư viện trường tiểu học hiện nay, cũng như để đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới, đã có sự thay đổi.

Thư viện là không gian học tập chung của nhà trường, là nơi giúp cho giáo viên và học sinh học tập, bổ sung và cập nhật kiến thức, là trung tâm của các hoạt động kết nối và làm việc nhóm của học sinh; nơi diễn ra các hoạt động sáng tạo và phát huy trí tưởng tượng của học trò, nhằm xây dựng và phát triển năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực ngôn ngữ và sáng tạo cho người học, hình thành và nuôi dưỡng các phẩm chất nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm cho học sinh.

Chức năng và nhiệm vụ của thư viện trường tiểu học mới là thông tin - giáo dục - chia sẻ kiến thức. Thư viện sẽ là nơi diễn ra các hoạt động khuyến đọc, hình thành thói quen đọc, hướng dẫn sử dụng thư viện, tìm hiểu tra cứu thông tin, phát triển tài nguyên; đồng thời rèn kỹ năng đọc, tạo điều kiện cho học sinh củng cố kiến thức, mở rộng và hệ thống lại kiến thức, hỗ trợ giáo dục suốt đời.