Chẩn đoán và điều trị bệnh bằng kỹ thuật hạt nhân

Chụp trên máy gama - camera

Sử dụng những đồng vị phóng xạ nhân tạo để thực hiện chụp hình chẩn đoán chức năng của các cơ quan trong cơ thể như tuyến giáp, tim, xương, phổi, thận... (được gọi là xạ hình) giúp phát hiện sớm những thương tổn mà các phương tiện chẩn đoán khác không làm được, như khảo sát sự di căn của bệnh ung thư xương.

BS. Nguyễn Văn Tế, Trưởng khoa y học hạt nhân Bệnh viện Pháp Việt (FV) cho biết: Trước khi chụp, kỹ thuật viên sẽ tiêm chất đồng vị phóng xạ vào tĩnh mạch bệnh nhân, sau đó dùng máy gamma - camera ghi hình để chẩn đoán chức năng của các cơ quan trong cơ thể, rồi tùy trường hợp có thể dùng chính chất đồng vị phóng xạ để điều trị bệnh. Việc chích chất đồng vị phóng xạ vào tĩnh mạch sẽ được thực hiện trước khi ghi hình từ 20 phút tới 6 giờ đồng hồ, có khi ghi hình ngay khi tiêm chất đánh dấu phóng xạ tùy theo từng cơ quan cần khảo sát. Khi ghi hình, máy sẽ đo chính xác chỉ số hấp thu của chất đồng vị phóng xạ để có kế hoạch điều trị phù hợp.

L.T.H - một bệnh nhân còn rất trẻ, đang nuôi ước mơ trở thành ca sĩ nhưng khoảng 3 năm trước thường bị run tay, tim đập nhanh, sụt cân, người luôn mệt mỏi... đến nỗi không thể hát được. Đi khám thì mới biết mình bị bệnh cường giáp độ III, bướu đã phát triển khá to. Trong trường hợp này phẫu thuật cắt giảm tuyến giáp là chỉ định tốt nhất. Tuy nhiên, lo lắng sau cuộc phẫu thuật có thể làm thương tổn dây thần kinh quặt ngược ảnh hưởng đến giọng hát và để lại sẹo xấu, bệnh nhân đã quyết định chỉ điều trị bằng cách uống thuốc.Việc điều trị nội khoa kéo dài trong nhiều năm đã ảnh hưởng tới sức khỏe trong khi đó bướu vẫn phát triển to đến nỗi nhìn từ xa cũng thấy. Lúc này chị đã tìm đến một bệnh viện khác. Tại đây, để tránh tai biến đáng tiếc có thể ảnh hưởng đến chất giọng và vì yêu cầu tha thiết của bệnh nhân, bác sĩđã quyết định điều trị nhiều lần bằng Iod phóng xạ -131. Sau 3 lần điều trị cách nhau 6 tháng, đến nay bệnh nhân đã phục hồi hoàn toàn, hết bướu, sức khỏe tốt.

* Sử dụng chất đồng vị phóng xạ có gây hại cho người bệnh chăng?

Dược chất phóng xạ không gây ảnh hưởng có hại cho sức khỏe người bệnh vì liều dùng rất nhỏ, với tia gamma năng lượng thấp không đủ gây độc, không gây phản ứng hay dị ứng cho người sử dụng.

* Hiện nay ở VN, y học hạt nhân đã được ứng dụng để chẩn đoán và điều trị những bệnh nào?

+ Về chẩn đoán:

- Thăm dò chức năng thận, tìm chỗ bị thuyên tắc mạch phổi, chẩn đoán định vị các khối u thần kinh - nội tiết như u tủy thượng thận, u nguyên bào thần kinh và các vị trí di căn của nó...

- Với các bệnh lý xương, kỹ thuật này phản ánh một cách rất nhạy phản ứng của xương đối với bệnh lý, giúp phát hiện những ổ thương tổn thứ phát hay nguyên phát của xương, những ổ nhiễm trùng, tai nạn trong khi chơi thể thao, hoại tử xương hoặc loạn dưỡng đau. Nó giúp nhìn thấy rõ thương tổn xương nhiều tháng, sớm hơn so với chụp X quang.

- Xạ hình cơ tim: giúp phát hiện và định vị tình trạng thiếu máu cục bộ cơ tim ở những bệnh nhân bị cơn đau thắt ngực, thiếu máu cục bộ di chứng khi gắng sức sau nhồi máu cơ tim, theo dõi một thương tổn mạch vành đã biết, nắm hiểu khả năng sống của cơ tim sau nhồi máu, phát hiện các biến chứng của đái tháo đường.

- Xạ hình tuyến giáp: cho những hình ảnh phản ánh tình trạng chuyển hóa chất Iod trong tế bào tuyến giáp, từ đó giúp các nhà chuyên môn quyết định phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp.

+ Về điều trị: Hiện nay kỹ thuật này đang được ứng dụng rất có hiệu quả để điều trị các bệnh lý tuyến giáp như bướu giáp độc, ung thư tuyến giáp, các u tủy thượng thận, điều trị giảm đau trong các di căn xương đề kháng với trị liệu giảm đau thông thường.

* Kỹ thuật bị chống chỉ định cho những đối tượng nào?

Không làm xạ hình cho phụ nữ mang thai. Dược chất phóng xạ sẽ được thải qua sữa mẹ vì thế với phụ nữ đang cho con bú phải ngưng cho con bú trong vòng 48 giờ sau khi xạ hình.