Xác định hoạt độ phóng xạ tự nhiên trong vật liệu xây dựng

Trung tâm kỹ thuật hạt nhân TP.HCM vừa hoàn tất việc xác định hoạt độ phóng xạ tự nhiên trong vật liệu xây dựng (VLXD) bằng phổ kế gamma phông thấp. Có tất cả 360 mẫu VLXD được thu thập từ nơi sản xuất (gạch, xi măng) và trên thị trường (gạch men, đá ốp lát). Sau khi nghiền, rây và trộn đều, các mẫu được đựng vào dụng cụ chuyên dụng, hàn kín trong 40 ngày để đạt cân bằng phóng xạ (Ra-Rn), sau đó được trắc lượng trên phổ kế gamma phông thấp. Hoạt độ phóng xạ của mẫu được so sánh với mẫu chuẩn của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Các chỉ số an toàn phóng xạ được tính theo TCXDVN 397:2007.

Kết quả cho thấy hàm lượng các đồng vị phóng xạ của các mẫu VLXD tại khu vực TP.HCM nhìn chung ở mức an toàn, trong đó nhóm gạch và xi măng có hoạt độ phóng xạ thấp nhất, sau đó là granit, cuối cùng là gạch men. Một vài mẫu (chủ yếu trong đá ốp lát và gạch men) có hàm lượng phóng xạ cao hơn mức cho phép theo tiêu chuẩn của châu Âu và Mỹ, nhưng vẫn nằm trong mức cho phép theo tiêu chuẩn xây dựng của Việt <_st13a_country-region w:st="on"><_st13a_place w:st="on">Nam.

Việc nghiên cứu về phóng xạ trong vật liệu xây dựng đã được thực hiện tại một số nước ở châu Âu và Bắc Mỹ từ những năm 1960, xuất phát từ số liệu thống kê về ung thư phổi cao bất thường trong nhóm dân cư sống trong các căn hộ được xây dựng từ vật liệu xỉ than được xác định sau đó là do hàm lượng các nhân phóng xạ tự nhiên trong xỉ than rất cao, trong đó có nhóm các nhân phát bức xạ hạt alpha dạng khí trơ Rn (222) và Rn (220) (radon và thoron). Tồn tại ở dạng bụi khí tác động vào cơ thể qua hít thở.

Với kết quả khảo sát này, có thể kết luận rằng việc sử dụng gạch men để trang trí cho các phòng trong nhà như phòng khách, phòng ngủ, phòng tắm, nhà bếp... là an toàn cho sức khỏe (hầu như người tiêu dùng chỉ sử dụng gạch men để lát sàn, ốp tường chứ không trang trí hết toàn bộ căn phòng). Tuy nhiên về lâu dài để đảm bảo an toàn cho sức khỏe thì ngay trong khâu thiết kế xây dựng, cần phải tính toán bố trí các phòng sao cho thật thoáng, có cửa sổ hay hệ thống thông gió để đảm bảo sự trao đổi khí với môi trường bên ngoài. Nếu có dùng máy lạnh thì có thể sử dụng thêm quạt để tránh sự tập trung khí radon ở những vị trí nhất định.

Vấn đề khác đặt ra hiện nay là các cơ quan chức năng phải sớm có kế hoạch thực hiện việc giám sát độ an toàn bức xạ trong vật liệu xây dựng; có bộ số liệu nền về hoạt độ phóng xạ của các loại nguyên vật liệu tự nhiên khác nhau, từ đó mới đề ra những khuyến cáo cho nhà sản xuất và người tiêu dùng.

TS. TRẦN VĂN LUYẾN