Trái cây Việt có nguy cơ bị “lép vế” khi xuất sang Trung Quốc

Theo ông Đoàn Văn Đảnh, giám đốc Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre: Đây cũng là bài học từ cây dừa ở Bến Tre. Trong nhiều năm trước, khi Bến Tre lệ thuộc hoàn toàn vào bán dừa trái nguyên liệu cho Trung Quốc thì cũng gặp trường hợp như các nông sản hiện nay.

Nhìn vào các kênh phân phối trong nước và xuất khẩu hiện nay mình rất ít lệ thuộc thị trường Trung Quốc. Nhưng tốt nhất và căn cơ nhất vẫn là khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn vào việc chế biến và quyết tâm tiến vào các thị trường lớn khác, kể cả thị trường khó tính.

Cụ thể như Công ty Lương Quới, 5 năm trở về trước mua bình quân 500.000 trái dừa/ngày. Doanh số 1 năm được khoảng 400 tỷ đồng là mừng lắm rồi. Hiện nay số lượng mua cũng cỡ vậy, nhưng làm chuỗi dừa và tạo ra sản phẩm chuyên sâu nên doanh số hàng năm đạt 1.000 tỷ đồng. Như vậy, vừa giúp người dân bán dừa có giá, tạo thêm công ăn việc làm cho người dân, doanh nghiệp có lợi, Nhà nước có lợi.

Như vậy, cần khuyến khích và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu đàn trong lĩnh vực chế biến tăng về quy mô, chất lượng. Thật ra nông sản tươi, nông sản thô giá trị không cao nhưng lại lệ thuộc rất nhiều vào quốc gia nhập khẩu. Trung Quốc biết rõ lợi thế này nên tìm cách “bắt chẹt”.

Ông Đảnh còn nhấn mạnh thêm đến yếu tố hợp tác xã (HTX). Ông cho rằng quan trọng là liên kết hợp tác và gắn kết theo chuỗi, chế biến sâu, tạo ra sản phẩm chất lượng cao. HTX là khâu không thể thiếu trong vùng sản xuất tập trung, vì doanh nghiệp không thể đi liên kết với hàng trăm hàng ngàn hộ nông dân được. HTX cũng để tác động về mặt kinh tế, quy trình canh tác thống nhất. Nhiều doanh nghiệp cứ chăm chăm đòi vùng nguyên liệu cho thật lớn. Ai cũng đòi như vậy thì ở đâu mà đáp ứng được!

Ông Trần Thái Nghiêm, phó giám đốc Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn TP. Cần Thơ cho biết: TP. Cần Thơ có tổng diện tích trồng cây ăn trái hơn 21.000 ha. Các chủng loại cây ăn trái ngon của miền Nam đều được trồng tại Cần Thơ. Cụ thể như vú sữa, sầu riêng, nhãn, măng cụt, xoài, cam, bưởi, chuối, thanh long, mít.

Thật ra mà nói, không những trái xoài mà nhiều mặt hàng trái cây khác của chúng ta còn gặp khó khăn khi xuất khẩu vào các thị trường trên thế giới. Vì vậy chúng ta phải nhìn nhận khâu công nghiệp bảo quản sau thu hoạch và chất lượng nông sản còn yếu so với họ. Đối với một số quốc gia có công nghiệp chế biến bảo quản tốt thì khi trái cây của họ vào mùa thu hoạch mang về có hệ thống bảo quản đến 5 - 6 tháng vẫn còn tươi.

Dẫn chứng về tỷ lệ chế biến và liên kết với HTX từ củ khoai lang và trái chanh dây, TS. Trần Minh Hải, giám đốc Trung tâm đào tạo và tư vấn kinh tế hợp tác (Trường cán bộ quản lý nông nghiệp và phát triển nông thôn II) cho biết: Tỷ lệ chế biến hiện nay tùy theo loại nông sản và số nhà máy, nhưng nói chung tỷ lệ chế biến rất nhỏ. Cụ thể như tỉnh Vĩnh Long có 14.000 ha khoai lang, sản lượng khoảng 350.000 tấn/năm, nhưng phần chế biến chỉ khoảng 3.000 tấn (chiếm khoảng 0,9%).

Chanh leo tại 5 tỉnh Tây Nguyên khoảng 9.060 ha. Toàn tỉnh Gia Lai hiện có hơn 3.000 ha và định hướng đến năm 2025 sẽ phát triển khoảng 10.000 ha; sản lượng đạt trên 84.000 tấn, nhưng tỷ lệ chế biến cao nhất (khoảng 18%, các tỉnh khác dưới 2%). Gia Lai có tỷ lệ chế biến chanh dây cao là do có nhà máy Doveco của Công ty Đồng Giao hợp tác với các HTX. Bình quân mỗi HTX có doanh thu bán hàng cho Doveco từ 43 - 68 tỷ đồng/HTX/năm.