Tính cách của trẻ được hình thành bởi cách dạy

Ngày xưa hay có câu: “Cha mẹ sinh con, trời sinh tính”. Việc này thực sự đúng khi khoa học nhận ra rằng “ông trời” ở đây lại là bộ gen của từng đứa trẻ. Hơn hết, khoa học cũng nhận ra rằng “nếu biết cách giáo dục và định hướng đúng theo từng “ông trời” thì mọi đứa trẻ đều đi đến thành công”.

Thực tế, chúng ta thường nghiêng vào một trong 5 nhóm tính cách lớn sau:

1. Hướng ngoại.

2. Tận tâm.

3. Dễ chịu.

4. Sẵn sàng trải nghiệm.

5. Tâm lý bất ổn.

Vậy nên, chúng ta cần chấp nhận như một cái riêng của mỗi người. Đừng bao giờ nói rằng: tôi có tính cách tâm lý bất ổn chắc tôi là người định sẵn là thất bại hoặc cái gì cũng tiêu cực xảy ra với tôi. Nó đơn giản chỉ là “cái riêng của chúng ta”. Cái quan trọng là biết những gì cần làm để phục vụ “cái riêng của chúng ta”. Giống như tôi có đôi bàn chân to, tôi phải mua đôi giày cỡ to và đúng size, tôi vẫn là tôi, tôi vẫn leo núi giỏi như bao người khác với đôi giày vừa cỡ tôi.

Điều gì tạo sự khác biệt?

Đúng rằng cha mẹ của bạn không hề có vai trò trong tạo tính cách của bạn. Mỗi họ chỉ cho bạn 1/2 bộ gen di truyền của họ, nhưng chính các biến dị ngẫu nhiên đã tạo nên một sự khác biệt 0,1% giữa mỗi người, mỗi đứa con và tính cách cũng nằm trong đây. Vậy khởi điểm của bạn là hoàn ngẫu nhiên và của riêng bạn. Bây giờ bạn có thể hiểu được rằng: Mỗi đứa con tôi sinh ra có thể sẽ có những tính cách khác nhau.

Tuy nhiên, sau khi các con được sinh ra, với mỗi tính cách cần có cách giáo dục, cách thúc đẩy tương ứng với tính cách của từng trẻ. Vậy vai trò của môi trường tác động đang làm phát triển tính cách của trẻ. Đó là vai trò của cha mẹ chúng ta, vai trò xã hội. Sự khác biệt thành công trong tương lai là nằm ở cách chúng ta dạy dỗ.

Mỗi nhóm tính cách tương ứng mỗi cách tương tác

1. Nhóm hướng ngoại: xu hướng thường hay hoạt động, hay nói, trẻ thường là điểm kết nối cho những mối quan hệ và hoạt động.

Xu hướng dễ đi lệch: thích tham gia các hoạt động hội nhóm - nhưng ít phân biệt tốt - xấu, thích được nghe lời khen tặng.

Cách tương tác với nhóm tính cách này: giúp trẻ tham gia các hoạt động giao thiệp xã hội. Các hoạt động này nên tạo ra giá trị mà trẻ có thể nhìn thấy được. Điều này sẽ giúp trẻ phát huy được tính cách chủ động của trẻ, nhìn thấy giá trị trẻ có, trẻ có khuynh hướng tạo giá trị tích cực, thay vì các giá trị tiêu cực như nhập hội chơi game, đánh lộn vô cớ...

Tránh khen tặng quá nhiều, chỉ khen khi trẻ có nỗ lực. Thái độ quan tâm mỗi thành quả và quy trình của con là điều quan trọng.

2. Nhóm tâm lý bất ổn: thực ra, trẻ thường có nhiều cảm xúc hơn trong nhóm tính cách này như thay vì xảy ra chuyện trẻ thuộc nhóm này vừa lo lắng cho bản thân, cũng sẽ lo lắng cho ai đó luôn. Nếu nhìn khía cạnh quan tâm, trẻ là một người rất đặc biệt, dễ được yêu thương, nhưng nhìn khía cạnh khác trẻ có thể dễ đa sầu đa cảm, dễ bị tác động.

Xu hướng dễ đi lạc: buồn chán vì không đạt mục tiêu. Thiếu tự tin trong hoạt động mới.

Cách tương tác: từ nhỏ, hãy giúp trẻ tham gia bất kỳ hoạt động nào cũng cho trẻ biết mục tiêu cần đạt, mục tiêu cần nhỏ và có thể đạt được. Trẻ với tính cách này thường rất cẩn trọng, nếu trẻ biết chính sự cẩn trọng này làm trẻ hoàn thành mục tiêu thì trẻ không còn thiếu tự tin nữa, và sẽ biết chia nhỏ từng bước để đạt mục tiêu lớn khi trẻ trưởng thành.

Cha mẹ đừng để trẻ tránh các cảm xúc tiêu cực. Khi trẻ buồn thì cứ cho trẻ biết và trẻ cứ khóc và nói ra điều làm trẻ buồn. Khi trẻ thất bại, bạn và trẻ cùng làm lại. Trẻ cũng cần bạn chia sẻ những trải nghiệm của bạn về các cảm xúc tiêu cực bạn từng trải. Trẻ sẽ học được rằng ai cũng trải qua nó, ai cũng sẽ ổn sau đó.

3. Nhóm tận tâm: trẻ thường có ý thức về trách nhiệm với bản thân và trẻ khác, biết kỷ luật bản thân, thích chia sẻ và an ủi trẻ khác, biết kéo tay bạn và hỏi: Sao cụ già ngồi đây buồn bã vậy mẹ?

Cách tương tác: cho trẻ tham gia các hoạt động xã hội để nhận thức về các giá trị vô hình như sự cho đi, sự yêu thương, sự dũng cảm. Khi trải nghiệm, trẻ trở nên là người có trách nhiệm và có xu thế để trở thành người dẫn đầu. Trong hoạt động vui chơi, bạn hãy để trẻ có cơ hội tự suy nghĩ, tự giải quyết vấn đề.

4. Nhóm dễ chịu: trẻ có xu hướng dễ thỏa hiệp và chấp nhận điều kiện của ai đó. Trẻ rất dễ tiếp cận với những người khó tính. Hầu như được mọi người thương.

Xu hướng dễ đi lạc: chấp nhận thỏa hiệp không an toàn. Dễ được người thương, nhưng cũng dễ bị ai đó lợi dụng.

Cách tương tác: trẻ cần được làm quen với các hoạt động có tính tự quyết định và giải thích tại sao trẻ chọn quyết định đó. Tránh các hành động cấm đoán cực đoan hoặc dễ dãi chấp nhận vì sẽ cho trẻ khái niệm không cần suy nghĩ phản biện khi thỏa hiệp. Các hoạt động tư duy như chơi cờ, xếp hình, gỡ mật mã là hoạt động thử thách với trẻ nhóm này, nhưng rất có lợi để giúp trẻ đi đến quyết định sau suy nghĩ. Đi đâu, mua gì, tô màu gì, chơi như thế nào luôn cần câu trả lời của trẻ trước và cần luôn câu trả lời tại sao trẻ chọn?

5. Nhóm sẵn sàng trải nghiệm: thích các hoạt động mới và năng động tham gia. Không ngại khó và vất vả.

Xu hướng dễ đi lạc: trẻ dễ nhàm chán và không phát huy được sự thành công rực rỡ của cuộc chơi/ hoạt động.

Cách tương tác: khi bắt đầu một trò chơi với trẻ, bạn sẽ thấy trẻ hứng thú ngay, dễ dàng nắm bắt các bước và hoàn thành nhanh chóng. Sau đó, trẻ không muốn chơi nữa bởi vì trẻ không khai thác hết cấp độ của nó mà vội chuyển trò chơi mới. Để hạn chế điều này, bạn chọn trò chơi có tính cấp độ từ dễ đến khó hoặc có thể mở rộng cách chơi và tình huống chơi. Có như vậy, trẻ sẽ bị cuốn vào cuộc chơi và bắt đầu tư duy tốt hơn.