Sức bật từ phong trào sáng tạo khoa học kỹ thuật

Cụ thể như Giải thưởng sáng chế (do Sở KH&CN chủ trì); Hội thi sáng tạo kỹ thuật (Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật thành phố); Cuộc thi sáng tạo dành cho thanh thiếu nhi (Thành đoàn TP.HCM), Giải thưởng Tôn Đức Thắng (Liên đoàn lao động TP)F... Các cuộc thi này đã chấp cách cho niềm đam mê sáng tạo, tạo sức bật mới thúc đẩy sự phát triển KH & CN của thành phố.

Thỏa sức sáng tạo

Tại buổi tổng kết Hội thi sáng tạo kỹ thuật lần thứ 23 (2013 – 2014) vừa qua, GS.TS Nguyễn Ngọc Giao, chủ tịch Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật TP.HCM nhìn nhận, các giải pháp đạt giải năm nay đều có ý nghĩa khoa học, đáp ứng 3 tiêu chí đánh giá phù hợp với thể lệ của hội thi là: tính mới và tính sáng tạo, có hiệu quả kinh tế xã hội và có khả năng triển khai ứng dụng vào sản xuất và thương mại... Được phát động từ năm 1990 trên cơ sở hưởng ứng Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc lần thứ nhất, đến nay, Hội thi sáng tạo kỹ thuật TP.HCM luôn là một sân chơi định kỳ và bền bĩ của giới sáng tạo kỹ thuật và công nghệ, góp phần hàng đầu vào phong trào sáng tạo kỹ thuật chung tại TP.HCM cũng như cả nước.

Giải thưởng sáng chế TP.HCM do Sở KH&CN chủ trì được hình thành từ năm 2008 và hai lần hưởng ứng cuộc thi sáng chế do Bộ KH&CN chủ trì bắt đầu từ năm 2013 đã góp phần thúc đẩy hoạt động bảo hộ sở hữu trí tuệ trong phong trào sáng tạo kỹ thuật của TP.HCM. Qua 3 lần trao giải (2009, 2010, 2012), đã có 19 bằng độc quyền sáng chế và giải pháp hữu ích được trao giải, trong đó có nhiều bằng độc quyền đã ứng dụng đại trà vào sản xuất như của nhà sáng chế Phạm Hoàng Thắng, nhà sáng chế Trần Thị Hoàng Lan, Công ty TNHH kính trang trí nội thất Hòa Bình, Công ty cơ khí công - nông nghiệp Bùi Văn Ngọ, Viện nghiên cứu cao su Việt Nam... Giải thưởng sáng chế và các hoạt động triển khai có liên quan đã góp phần thúc đẩy lượng đơn đăng ký sáng chế của thành phố từ 153 đơn trong năm 2011 lên 222 đơn (năm 2013) và 217 đơn (2014), vượt chỉ tiêu dự kiến của giai đoạn 2011 - 2015 là: đến năm 2015, lượng đơn đăng ký sáng chế của các chủ thể trên địa bàn thành phố phải đạt mức tối thiểu 200 đơn/năm và số lượng sáng chế đăng ký bảo hộ giai đoạn 2011 - 2015 đã vượt mức yêu cầu với 162% (mục tiêu đặt ra là tăng gấp 1,5 lần giai đoạn 2006 – 2010)...

Truyền lửa đam mê

Cuộc thi sáng tạo dành cho thanh thiếu nhi TP.HCM được Thành đoàn TP.HCM phối hợp với Sở KH&CN; Sở giáo dục và đào tạo; Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật, Đài truyền hình TP.HCM tổ chức hàng năm và Trung tâm phát triển khoa học và công nghệ trẻ là đơn vị chủ trì, nhằm khơi dậy và phát huy khả năng tư duy, sáng tạo của thanh thiếu nhi thành phố, qua đó giúp thanh thiếu nhi trau dồi nâng cao kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo. Qua 10 năm tổ chức, cuộc thi đã góp phần đẩy mạnh phong trào học tập, sáng tạo, nghiên cứu khoa học của thanh thiếu nhi thành phố, ứng dụng có hiệu quả các sản phẩm sáng tạo vào sản xuất và đời sống góp phần phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Trước đây, khi nhắc tới sáng tạo, nghiên cứu khoa học, mọi người vẫn thường nghĩ đó là việc dành cho các nhà khoa học, hay ít nhất cũng là các anh chị sinh viên các trường đại học. Nhưng từ khi cuộc thi sáng tạo được tổ chức, những suy nghĩ đó đang ngày dần được thay đổi. Những em học sinh tiểu học thì thỏa sức sáng tạo với các sản phẩm tái chế, trang trí góc học tập, đồ chơi trẻ em. Các bạn học sinh THCS, THPT thì ứng dụng những kiến thức đã học vào thực hiện những mô hình dụng cụ học tập, lao động, các phần mềm, ứng dụng tin học phục vụ cho học tập, cuộc sống.

Qua các năm, cuộc thi không ngừng mở rộng về quy mô và chất lượng sản phẩm tham gia. Trong những năm đầu tiên, mỗi năm cuộc thi chỉ nhận được 20 đến 30 mô hình, nhưng đến năm 2009, số sản phẩm đã tăng gấp đôi lên 60 sản phẩm. Từ năm 2011 đến nay, mỗi năm cuộc thi thu hút khoảng 200 mô hình, sản phẩm tham dự vòng thi cấp thành phố. Không những thế, sản phẩm tham gia cuộc thi ngày càng có tính ứng dụng cao hơn, hàm lượng KH&CN cũng nhiều hơn. Bên cạnh đó, thông qua cuộc thi, nhiều bạn trẻ yêu thích, có khả năng về sáng tạo khác cũng đã được phát hiện, bồi dưỡng, ươm mầm phát triển.Trải qua 10 năm tổ chức, cuộc thi đã nhóm lên ngọn lửa đam mê sáng tạo, khoa học cho thanh thiếu nhi thành phố ngay từ khi các em còn là học sinh. Hơn 6.500 lượt thí sinh với 1.100 mô hình, sản phẩm sáng tạo từ hàng trăm trường tiểu học, THCS, THPT gửi về dự thi là những con số ấn tượng thể hiện sức lan tỏa, thu hút của giải thưởng đối với thanh thiếu nhi thành phố.

 Ngoài ra, không thể không nhắc đến Giải thưởng sinh viên nghiên cứu khoa học – Euréka. Euréka là một trong những hoạt động tiêu biểu và ý nghĩa, tạo ra sân chơi học tập, sáng tạo, nghiên cứu khoa học và qua đó phát hiện, bồi dưỡng những ý tưởng sáng tạo của sinh viên, thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học trong sinh viên các trường đại học, cao đẳng và học viện trên địa bàn thành phố, góp phần ứng dụng các kết quả nghiên cứu KH&CN vào sản xuất và cuộc sống. Giải thưởng năm nay được triển khai và thực hiện từ tháng 02/2015 đến tháng 01/2016. Điểm mới của giải thưởng năm nay là năm đầu tiên giải được mở rộng quy mô, dành cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở các tỉnh thành phố thuộc khu vực phía Nam (từ Bình Thuận trở vào).

ThS. Đoàn Kim Thành – giám đốc Trung tâm phát triển khoa học và công nghệ trẻ, chia sẻ:“Học tập là nền tảng, trên nền tảng đó các em học sinh vận dụng vào cuộc sống, tạo ra những sản phẩm sáng tạo, đó là điều mà trung tâm hướng tới khi mở ra các cuộc thi. Thông qua cuộc thi sẽ góp phần khích lệ, kích thích sự sáng tạo trong bản thân các em, ươm mầm tình yêu khoa học, để các em theo đuổi đam mê và thực hiện những công trình nghiên cứu trong tương lai. Bên cạnh đó, phong trào sáng tạo của tuổi trẻ thành phố cũng được nâng tầm trong thời gian tới, các sản phẩm sáng tạo của thanh thiếu nhi thành phố sẽ tham gia vào những cuộc thi, giải thưởng trong và ngoài nước. Từ đó, tạo cơ hội cho các em giao lưu, học hỏi và đưa hình ảnh về một tuổi trẻ đam mê sáng tạo của thành phố Hồ Chí Minh đến với bạn bè quốc tế. Bên cạnh đó, những ý tưởng hay, sáng tạo cũng được hỗ trợ để hoàn thiện sản phẩm, đưa vào ứng dụng trong thực tế. Để từ cuộc thi, những tài năng sáng tạo được ươm mầm và sẽ bay cao, bay xa trong tương lai”.