Những năm gần đây, nghề nuôi trùn quế phát triển rộng rãi ở nước ta, đặc biệt là các tỉnh phía nam. Nuôi trùn quế vừa giúp xử lý phân chuồng vừa tạo nguồn thức ăn giàu đạm cho vật nuôi (gia súc, gia cầm, thủy sản), vừa là nguồn phân bón hữu cơ cho cây trồng.

Tuy nhiên, gần đây nghề nuôi trùn quế gặp phải nhiều khó khăn. Số cơ sở nuôi trùn quế gia tăng khiến phân bò trở nên khan hiếm, phải mua với giá cao. Do ảnh hưởng của dịch bệnh và giá tôm thịt giảm mạnh, các trại nuôi trồng thủy sản giảm sử dụng trùn quế tươi, kéo giá trùn tươi từ 50.000 - 60.000 đ/kg năm 2005 - 2007, giảm xuống còn 20.000 - 25.000 đ/kg vào đầu năm 2008 và hiện nay chỉ còn 15.000 - 17.000 đ/kg.

Mặt khác do không có điều kiện bảo quản, các hộ và trại nuôi trùn phải bán trùn giá rẻ cho các doanh nghiệp có điều kiện trang bị máy móc, thiết bị để chế biến trùn tươi thành các sản phẩm như trùn đông lạnh, trùn khô và dịch thủy phân trùn. Các sản phẩm này có giá thành cao, mặt khác, một phần các chất có hoạt tính sinh học bị biến tính trong quá trình sấy.

Lên men trùn

Tham gia vào một dự án được Viện KH & CN Việt Nam cấp kinh phí thực hiện, nhóm các tác giả gồm TS. Võ Thị Hạnh, KS. Lê Thị Bích Phượng, ThS. Trần Thanh Phong, CN. Trương Thị Hồng Vân, KS. Lê Thị Hương (phòng vi sinh, Viện sinh học nhiệt đới), đã nghiên cứu “Sử dụng trùn quế và phân trùn để sản xuất các chế phẩm sinh học phục vụ nông nghiệp”.

Theo TS. Võ Thị Hạnh, có thể sử dụng các vi sinh vật hữu ích và men protease để ủ lên men trùn quế và phân trùn ở điều kiện nhiệt độ, áp suất và pH bình thường cho ra các chế phẩm sinh học chất lượng cao. Việc giữ nguyên giá trị dinh dưỡng của trùn quế trong thời gian dài, cùng với sự hiện diện của enzym tiêu hóa, các vi sinh vật hữu ích và các sản phẩm trao đổi chất là điều có lợi cho vật nuôi và cây trồng.

Sự đa dạng hóa và tăng tính hiệu quả của các sản phẩm từ trùn, cho phép sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau.

Với giá thành rẻ, chế phẩm sinh học sẽ phục vụ rộng rãi cho ngành chăn nuôi, thủy sản và trồng trọt.

Nhóm nghiên cứu đã ghi nhận được những kết quả cụ thể sau đây:

- Chế phẩm BIO-T có mùi trùn, giàu đạm, enzym tiêu hóa, vi khuẩn hữu ích, các chất kháng sinh và acid lactic (có khả năng cạnh tranh với các vi khuẩn có hại như E. coli, Vibrio sp.) bảo quản lâu (6 - 10 tháng). Kết quả thử nghiệm trên tôm sú, cá tra, gà Lương Phượng và vịt xiêm cho thấy, chế phẩm BIO-T có tác dụng kích thích sự thèm ăn, tăng trọng nhanh, giảm tiêu hao thức ăn, giảm tỷ lệ chết cũng như giảm chi phí sản xuất. Đối với heo, gà, cá, chỉ cần sử dụng 2 kg BIO-T/1 tấn thức ăn; với tôm sú, sử dụng 1 kg BIO-T/100 kg thức ăn.

- Chế phẩm BIO-BL có mùi trùn, giàu đạm, enzym tiêu hóa, vi khuẩn hữu ích và các chất có hoạt tính sinh học khác; bảo quản được trong 6 - 10 tháng. Kết quả thử nghiệm trên cây trà Oolong cho thấy, BIO-BL có tác dụng nâng cao chất lượng trà búp tươi, cải thiện màu sắc và hương thơm trà thành phẩm cũng như hương thơm nước trà. Sử dụng 10 g chế phẩm BIO-BL pha trong 10 lít nước, phun cho cây hoa màu, cây kiểng, cây công nghiệp sẽ giúp cây phát triển nhanh, các chủng vi sinh vật hữu ích như Trichoderma sp., Streptomyces sp., Bacillus sp., và Azotobacter sp. khi rơi xuống xung quanh gốc cây trồng sẽ có tác dụng cạnh tranh và đối kháng với vi sinh vật gây bệnh có trong đất, phân giải chất hữu cơ, cố định đạm và hòa tan lân, về lâu dài sẽ giúp đất sạch bệnh và cải thiện độ màu mỡ của đất.

- Chế phẩm BIO-PT (sử dụng phân trùn được ủ lên men), có mùi thơm, độ ẩm 40%, đạm tổng 2%, giàu chất hữu cơ, acid lactic, kháng sinh và các vi khuẩn hữu ích, nấm men, nấm mốc và vi khuẩn quang dưỡng, giá thành rẻ. Sử dụng từ 20 - 30 kg BIO-PT/1.000 m2 sẽ có tác dụng gây màu và xử lý nước ao nuôi tôm.

Hiện phòng vi sinh đã kết hợp với Công ty TNHH một thành viên Nông Trại Xanh sản xuất các chế phẩm sinh học BIO-T, BIO-BL và BIO-PT.

TUYẾT MAI