Nỗi niềm bức xúc về khói thuốc lá...

Chị L. cho biết, chị làm kế toán, cùng làm việc trong phòng chị có 5 nam giới. Họ đều hút thuốc lá nặng và gần như đã quen làm việc cùng với khói thuốc do các cửa của phòng luôn được mọi người đề nghị đóng lại vì mở máy điều hòa. Tám giờ làm việc của chị gần như liên tục hít phải khói thuốc lá khá đậm đặc trong phòng. Chị luôn thấy mệt mỏi, khó chịu.

Qua trao đổi, BS. Minh Dung thấy chị cũng đã hiểu biết nhiều về tác hại của hít phải khói thuốc thụ động và cách phòng tránh; nhưng chị vẫn cảm thấy bế tắc muốn được chia sẻ. Nhiều khi chị hỏi nhưng gần như chị đã tự trả lời luôn.

Có rất nhiều cách để cai thuốc lá hiệu quả như chuyển sang các loại hỗ trợ, kẹo, thuốc lá điện tử, pod 1 lần, vape .... để giảm hàm lượng nicotin và khói vào phổi gây tác hại nguy hiểm cho sức khoẻ.

Chị L. nói chị đã trao đổi với các đồng nghiệp trong phòng nhưng không được đáp ứng vì cho rằng tại chị mới về làm việc nên chưa quen thôi chứ phòng làm việc lâu nay vẫn “ổn định” như vậy. Sự bức xúc của chị thể hiện rõ hơn khi chị chia sẻ tuy mới làm việc ở đây được 6 tháng nhưng không chỉ mệt mỏi, chị cảm thấy da mặt chị đã có phần sạm đi và chị cũng đã nghĩ tới tình huống phải xin nghỉ việc.

 Sau khi tư vấn thêm về chuyên môn với chị L., BS. Minh Dung thấy có lẽ các đồng nghiệp của chị L. sẽ thay đổi khi được tư vấn thêm về khói thuốc lá, về tác hại của oxyd carbon. Thuốc lá có nhiều chất độc, trong đó có nhiều chất gây ung thư. Điều này đã được cảnh báo nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhưng thuốc lá vẫn có ‘‘đất’’ sống. Một trong những lý do chính có thể do thuốc lá độc thật nhưng phá hoại cơ thể ta một cách thầm lặng, không ồn ào để ta dễ phát hiện, tránh xa. Chất độc tiêu biểu của thuốc lá: oxyd carbon thể hiện rõ đặc tính này.

Oxyd carbon (CO) là chất độc thầm lặng và nguy hiểm. CO là chất khí không màu, không mùi, hơi nhẹ hơn không khí, có trong các chất khí sinh ra khi đốt cháy không hoàn toàn của than hay các chất hữu cơ như: khí thoát ra từ máy nổ, đám cháy, khói bếp, khí mỏ than, khói thuốc lá...

Ở người bình thường sống trong môi trường không bị ô nhiễm, không hút thuốc lá, hàm lượng khí oxyd carbon trong máu khoảng 1,5%. Trong các thành phố lớn bị ô nhiễm, hàm lượng HbCO trong máu có thể tới 4%. Lượng HbCO trong máu từ 5% trở lên được coi là bị nhiễm độc CO.

Khí CO rất độc và nguy hiểm vì CO và oxy cùng kết hợp với hemoglobin (Hb) - chất vận chuyển oxy trong máu - và lại gắn ở cùng vị trí. Nhưng ái lực của CO với Hb mạnh hơn oxy 250 lần. Do đó chỉ hít phải lượng nhỏ CO nhưng lượng lớn Hb đã bị chiếm giữ không còn chỗ cho oxy nữa.

Nếu khí hít vào chứa 0,1% CO thì có thể một nửa lượng Hb trong máu bị vô hiệu hóa, mất khả năng vận chuyển oxy. Lượng HbCO trong máu càng cao, cơ thể càng thiếu nhiều oxy.

Không những thế, HbCO còn làm cho lượng HbO₂ có được trong máu khi đó tới mô khó phân ly giải phóng oxy để tế bào sử dụng. Và rồi khí CO còn gây độc trực tiếp cho hàng loạt men hô hấp làm khó khăn cho quá trình sử dụng oxy vốn đã bị giảm thiểu ở tế bào. Oxyd carbon thật không chỉ gây hại đơn hại kép mà là hại tam, hại tứ cho cơ thể chúng ta.

Nguy hiểm nhưng khí CO vào cơ thể ta một cách thầm lặng, không ồn ào để dễ bị phát hiện, tẩy chay.Vì là chất khí không màu, không mùi, không gây kích thích cơ quan hô hấp nên dễ dàng vượt qua hàng rào cản, bảo vệ đầu tiên của cơ thể là mũi họng; không gây hắt hơi chảy nước mắt nước mũi để người ta biết mà tránh.

Vào cơ thể, khí CO tiếp tục lặng lẽ gây hại. Người hút thuốc lá nhiều có khi hàm lượng HbCO trong máu tới 10% vẫn không có triệu chứng gì rõ ràng; chỉ đôi khi thấy thở nhanh hơn người khác khi vận động cơ bắp nhiều. Bị ngộ độc HbCO tới 30%, chủ nhân vẫn chưa cảm thấy mắc bệnh, cũng chỉ thấy dễ cáu gắt, nhức đầu, dễ mệt, hay lẫn lộn.

Cứ lặng lẽ như vậy tới khi gây ngộ độc nặng, bệnh nhân mới thấy nhức đầu, ù tai, buồn nôn, đau bụng, chếnh choáng, hôn mê. Khi HbCO trong máu tới 60 - 70%, bệnh nhân bị ngộ độc tối cấp, thường bị liệt tứ chi, ngất, co giật và có thể tử vong sau vài giây, vài phút.

Điều trị ngộ độc CO cần nhanh chóng đưa bệnh nhân ra khỏi vùng khí bị ô nhiễm, hô hấp hỗ trợ và dùng oxy liệu pháp càng sớm càng tốt. Oxy cao áp (OXCA) là phương pháp điều trị có chỉ định tuyệt đối, là phương pháp điều trị đặc hiệu với bệnh ngộ độc khí CO không chỉ với thể cấp, tối cấp mà cả với thể mãn.

OXCA giải quyết được những yếu tố bệnh sinh quan trọng nhất của bệnh này là cung cấp nhanh chóng, đầy đủ oxy cho cơ thể, đặc biệt là não và giải phóng Hb khỏi HbCO trả lại dạng Hb làm nhiệm vụ vận chuyển oxy bình thường.

Giải quyết được những yếu tố này, những biểu hiện lâm sàng của bệnh giảm đi, bệnh nhân nhanh chóng ra khỏi tình trạng hiểm nghèo và hồi phục dần.

Ngộ độc oxyd carbon thể cấp, tối cấp là bệnh cấp cứu cần đưa tới điều trị OXCA càng sớm càng tốt. Những trường hợp bệnh nhân ngộ độc khí CO mãn, OXCA vẫn là giải pháp tối ưu trong điều trị và phục hồi sức khỏe cho bệnh nhân.

Nhắc đến tác hại của thuốc lá là nhắc đến oxyd carbon và ngược lại. Nhưng thuốc lá đâu chỉ có oxyd carbon. Còn nhiều chất độc khác. Cũng không phải chỉ là tác nhân gây ung thư vẫn thường hay được nhắc tới, thuốc lá còn là thủ phạm gây nên các bệnh viêm phế quản mãn, tâm phế mãn, phổi tắc nghẽn mãn tính, viêm tắc động tĩnh mạch...

Điều trị OXCA có thể hóa giải hiệu quả không chỉ oxyd carbon mà cả các chất độc khác. Có thể nói, OXCA là khắc tinh độc tính do thuốc lá gây nên; là cánh diều nâng sức khỏe những người đã hoặc đang còn coi thuốc lá là bạn; là người bạn chia sẻ,giải tỏa những lo lắng của người hít phải khói thuốc lá thụ động.