Nhiều sản phẩm khoa học giúp người dân ứng phó biến đổi khí hậu

Có thể kể đến những công trình nghiên cứu có tính ứng dụng cao, phù hợp thực tiễn, góp phần bảo vệ môi trường, ứng phó BĐKH như: thiết bị tách ẩm từ không khí công suất 10 l/ngày phục vụ nhu cầu sinh hoạt người dân; bước đầu nghiên cứu chế tạo bê tông rỗng thoát nước ứng dụng trong công trình hạ tầng kỹ thuật ứng phó BĐKH; tài chính cho BĐKH và một số gợi ý chính sách tại Việt Nam; đánh giá khả năng chịu hạn của một số giống ngô lai bằng phương pháp gây hạn nhân tạo trong điều kiệm nhà lưới; xây dựng bộ chỉ tiêu xác định các đợt lạnh bất thường trong mùa sông trên khu vực miền núi phía Bắc…

Đồng thời, thông qua hoạt động nghiên cứu KHCN, Chương trình đã mang lại những hiệu quả tích cực được ghi nhận như: góp phần giải quyết vấn đề đào tạo đội ngũ chuyên gia, các nhà khoa học đầu ngành thuộc các lĩnh vực khác nhau; các đề tài đã đăng 13 bài báo trên tạo chí khoa học trong nước và 5 bài báo trên tạp chí quốc tế; tăng cường năng lực của các đơn vị trong việc quản lý, triển khai các chương trình KHCN cấp quốc gia; tạo ra được mạng lưới các đơn vị nghiên cứu đa ngành, liên ngành đối với các lĩnh vực liên quan và bước đầu tạo nên cơ chế hợp tác tiềm năng, có thể huy động trong tương lai để giải quyết các vấn đề lớn, cấp bách, có tính liên ngành, hỗ trợ công tác quản lý nhà nước trong vấn đề sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với BĐKH.

Được biết, Việt Nam là một trong những quốc gia bị tác động mạnh mẽ nhất do BĐKH, đặc biệt là vùng đồng bằng sông Cửu Long. Theo kịch bản BĐKH và nước biển dâng do Bộ TNMT công bố năm 2016 cho thấy, vào cuối thế kỷ 21, dự kiến nhiệt độ phía Bắc tăng từ 3,3 - 4,0⁰C và phía Nam 3,0 - 3,5⁰C, kéo theo đó mực nước biển có thể dâng lên khoảng 1 m. Khi đó hậu quả là khu vực đồng bằng sông Cửu Long sẽ ngập 38,9% diện tích, riêng TP.HCM ngập 17,8% diện tích; các tỉnh ven biển ở đồng bằng sông Hồng ngập 16,8%; các tỉnh miền Trung là 1,47%.

Bên cạnh những nguy cơ, thách thức do BĐKH đã và sẽ tác động đối với sự phát triển bền vững của đất nước trong tương lai, Việt Nam còn phải quan tâm đến nhiều thách thức trong quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Trong đó đánh giá tiềm năng, giá trị của một số tài nguyên quan trọng trên đất liền và biển, hải đảo; từ đó đề xuất các định hướng quy hoạch, khai thác và sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững các nguồn tài nguyên quốc gia.

Để giải quyết các vấn đề nêu trên, trong gần 3 năm qua, Bộ tài nguyên và môi trường đã cùng Bộ khoa học và công nghệ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương, các tổ chức KHCN trên phạm vi cả nước tổ chức triển khai chương trình KHCN cấp quốc gia “KHCN ứng phó với BĐKH, quản lý TNMT giai đoạn 2016-2020”, mã số BĐKH/16-20.

Tóm tắt kết quả thực hiện của chương trình, TS. Tăng Thế Cường, cục trưởng Cục biến đổi khí hậu, chánh văn phòng chương trình cho biết, Bộ tài nguyên và môi trường đã phê duyệt 38 đề tài đang được triển khai thực hiện, đang tổ chức tuyển chọn, phê duyệt bổ sung 4 đề tài theo mục tiêu của chương trình. Các đề tài nghiên cứu tập trung vào 3 nhóm nội dung chính của chương trình. Sản phẩm của các đề tài bước đầu đã đề xuất được chính sách, công nghệ, giải pháp trong ứng phó với BĐKH, quản lý TNMT, đặc biệt là công nghệ trong sản xuất nông nghiệp; thử nghiệm mô hình trình diễn lồng ghép ứng phó với biến đổi khí hậu như mô hình cộng đồng làng xã carbon thấp, chống chịu cao; mô hình phát triển kinh tế ứng phó với xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long…

Hàng loạt các bài báo đã và sẽ được công bố trên các tạp chí khoa học uy tín trên thế giới và trong nước. Chỉ tính riêng 30 đề tài đã được phê duyệt, sau khi kết thúc sẽ có 40 bài báo được chấp nhận đăng trên tạp chí quốc tế, 101 bài báo đăng trên tạp chí trong nước, 2 sách chuyên khảo. Đến nay, các đề tài đã đăng 13 bài báo trên tạo chí khoa học trong nước và 5 bài báo trên tạp chí quốc tế.

Được biết, chương trình KHCN cấp quốc gia “KHCN ứng phó với BĐKH, quản lý TNMT giai đoạn 2016 - 2020”, được bộ trưởng Bộ KHCN phê duyệt ngày 29/1/2016 với các mục tiêu:

1. Ứng dụng hiệu quả công cụ, mô hình tiên tiến trong giám sát BĐKH và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính phù hợp với điều kiện Việt Nam; đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu ảnh hưởng của triều cường, ngập lụt, hạn hán, xâm nhập mặn do tác động của BĐKH và nước biển dâng gây ra tại các vùng trọng điểm (ĐBSCL, ven biển miền Trung và đồng bằng sông Hồng).

2. Cung cấp luận chứng khoa học cho việc đánh giá tiềm năng, giá trị của một số tài nguyên quan trọng trên đất liền và biển, hải đảo, đồng thời đề xuất các định hướng quy hoạch, quản lý và khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững các nguồn tài nguyên quốc gia.

3. Làm rõ quan hệ và lượng giá BĐKH, tài nguyên, môi trường, hệ sinh thái; đề xuất các giải pháp phát triển bền vững, quản lý tổng hợp tại một số vùng trọng điểm.

Để thực hiện các mục tiêu trên, Chương trình có 3 nội dung chủ yếu gồm:

- KHCN phục vụ ứng phó với BĐKH.

- KHCN phục vụ quản lý TNMT.

- Nghiên cứu cơ sở khoa học những vấn đề tổng hợp, liên ngành, liên vùng về chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý TNMT.