Nhân lực ngành y: Thiếu và không phân bố đồng đều

Đến tháng 8/2008, cả nước có hơn 20 cơ sở đào tạo nhân lực y tế đại học và sau đại học, 29 cơ sở đào tạo từ cao đẳng trở xuống và 41 cơ sở đào tạo trung học và trung cấp kỹ thuật. Đồng bằng sông Hồng hiện có tới 9 trường đại học y, trong khi đồng bằng sông Cửu Long chỉ có một trường (tách ra từ khoa y của Đại học Cần Thơ). Cả khu vực miền Trung cũng chỉ có một trường đại học y tại Huế. Theo đánh giá của Bộ y tế, cơ sở vật chất của hầu hết các trường đều đã xuống cấp trầm trọng, đặc biệt là các phòng thí nghiệm, giảng đường và thư viện. Giảng viên cũng thiếu, nhất là ở lĩnh vực y học cơ sở.

Đối với ngành dược, chỉ tiêu đặt ra trong chiến lược phát triển giai đoạn 2001 - 2010 là 1,5 dược sĩ đại học/vạn dân khó đạt được. Dược sĩ ra trường hàng năm tại các cơ sở đào tạo đều tăng đáng kể trong những năm qua, nhưng quy mô tuyển sinh của ngành vẫn rất hạn chế. Một số lớn sinh viên tốt nghiệp không làm việc tại các cơ sở y tế công lập hoặc làm không đúng chuyên môn đào tạo, nên hiện nay đang có hiện tượng chuyển dịch nhân lực dược có trình độ đại học theo xu thế tăng đối với hệ thống tư nhân, còn y tế công lập thì không giảm nhưng cũng không tăng.

Tỷ lệ điều dưỡng/bác sĩ cần phải đạt 2,5 - 3,5, nhưng tỷ lệ này ở nước ta mới đạt khoảng 1,7, và càng ở tuyến trên thì tỷ lệ này càng thấp! Lại còn có hiện tượng điều dưỡng làm công việc của kỹ thuật viên. Theo thống kê của PGS.TS. Vũ Đình Chính, Đại học kỹ thuật y tế Hải Dương, ở các bệnh viện thuộc khu vực phía bắc, có tới gần 50% điều dưỡng làm công việc của kỹ thuật viên, tuy đội ngũ này chỉ được đào tạo thêm với các hình thức kèm cặp, bổ túc ngắn hạn, tập huấn hoặc được trao đổi chuyên môn với đồng nghiệp qua giao ban - chắc chắn vẫn không thể bảo đảm được chất lượng như đào tạo chính quy. Trình độ của kỹ thuật viên y tế hiện nay chủ yếu là trung học (96,5%), còn cử nhân và cao đẳng thì rất thấp (0,4 - 1,8%). Đặc biệt, có khoa không có bác sĩ chuyên ngành, nên kỹ thuật viên phải làm vượt quá khả năng chuyên môn.

Xã hội hóa đào tạo nhân lực y tế

Việc xã hội hóa y tế trong lĩnh vực khám, chữa bệnh đã có những thành công đáng kể. Rất nhiều bệnh viện và phòng khám ngoài công lập ra đời. Chỉ riêng TP.HCM đã có tới 26 cơ sở ngoài công lập. Tuy nhiên, về đào tạo thì vẫn chưa có trường đại học y dược dân lập. Bệnh viện Triều An (TP.HCM) đã có kế hoạch và gửi hồ sơ xin thành lập đại học y dược tư nhân Triều An từ hơn 5 năm nay, nhưng gặp rất nhiều khó khăn về thủ tục đất đai, mặt bằng, mặc dù đã chuẩn bị đầy đủ về tài chính và nhân lực. Một lãnh đạo của bệnh viện cho biết: “Chúng tôi đã có kế hoạch đào tạo bác sĩ chính quy, bác sĩ sau đại học và điều dưỡng trình độ quốc tế để xuất khẩu lao động kỹ thuật cao, hợp tác với nước ngoài, nên rất cần sự hỗ trợ từ chính sách của chính phủ, cũng như từ các ban ngành”.

Tập đoàn y khoa Hoàn Mỹ cũng đã có kế hoạch thành lập Đại học y khoa Hoàn Mỹ, tuyển những người có bằng cử nhân sinh học vào học. Những đối tượng có bằng cử nhân thuộc các ngành nghề khác phải học thêm một khóa bồi dưỡng theo chương trình y khoa, bao gồm hóa đại cương, hóa hữu cơ, vật lý đại cương, sinh học, động vật học... Tất cả các thí sinh đều phải qua kỳ thi tuyển sinh hàng năm, thực hiện theo tiêu chuẩn MCAT.Toàn bộ thời gian đào tạo bác sĩ là 8 năm (4 năm cử nhân sinh học, 4 năm bác sĩ). Hoàn Mỹ sẽ tài trợ cho sinh viên khoảng 20% học phí, cho vay không tính lãi 40%, đổi lại sinh viên ra trường có nghĩa vụ làm việc ít nhất 5 năm trong hệ thống bệnh viện Hoàn Mỹ, với một phần thu nhập được trích lại để trả khoản vay. Ngoài ra, Hoàn Mỹ sẽ thực hiện cơ chế chuyển nhượng bác sĩ tốt nghiệp cho các cơ sở y tế trong và ngoài nước.

NHƯ NGUYỆT