Nhận định tỷ lệ đậu tốt nghiệp THPT trên cơ sở khoa học

Kết quả năm nay chính xác hơn năm trước

Theo kết quả thống kê của Bộ giáo dục và đào tạo về kết quả thi tốt nghiệp THPT thì tỷ lệ đậu tốt nghiệp trung bình của toàn quốc ở đợt 1 năm nay là 66,6% (không tính hệ bổ túc văn hóa). Có lẽ chưa năm nào kết quả lại thấp đến như thế, dư luận “xôn xao” vì tỷ lệ đậu giảm quá nhiều, khoảng gần 25% so với trước. Ba tỉnh thành có tỷ lệ tốt nghiệp cao nhất là TP.HCM (95%), Nam Định (90,3%), Thái Bình (86,4%), thấp nhất là Sơn La (24,4%), Bắc Kạn (20,3%), Tuyên Quang (14,1%). Nhóm nghiên cứu đã so sánh các kết quả tốt nghiệp này với một số bang của Hoa Kỳ để tìm hiểu vấn đề. Tỷ lệ học sinh THPT tốt nghiệp trong các năm 1982 đến năm 2002 của họ giảm mạnh, và cũng như ở Việt Nam, các tổ chức xã hội và cơ quan giáo dục đã lên tiếng mạnh mẽ báo động tình trạng này. Đã có nhiều nhà khoa học tiến hành nghiên cứu nhằm tìm hiểu nguyên nhân sụt giảm tỷ lệ này trên các góc độ như giới tính, độ tuổi, hoàn cảnh gia đình học sinh…

Ở Việt Nam, các nhà quản lý giáo dục đã khẳng định: kết quả kỳ thi tốt nghiệp năm nay phản ánh thực chất của kỳ thi quốc gia, qua đó cả hệ thống giáo dục nhận ra thực chất của việc dạy và học. Và không thể dựa vào tỷ lệ này để kết luận rằng chất lượng năm nay là giảm hơn năm trước, nói cách khác: kết quả năm nay là chính xác hơn kết quả năm trước.

khoảng cách quá lớn giữa các địa phương

Ở Hoa Kỳ, gặp tình trạng này, các nhà khoa học khi tiến hành nghiên cứu quan tâm hơn đến khoảng cách giữa các tiểu bang về tỷ lệ đậu tốt nghiệp. Nếu tính hiệu số chênh lệch giữa tiểu bang có tỷ lệ cao nhất và thấp nhất ở Hoa Kỳ thì có được con số: 27,08%. Ở Việt Nam, hiệu số này là 81%. Chính hiệu số chênh lệch này mới là con số đáng để chúng ta chú ý hơn là tỷ lệ sụt giảm 25% học sinh đậu tốt nghiệp đợt 1 năm học này so với các năm học trước. Nói một cách khác: điều cần quan tâm là khoảng cách chênh lệch về chất lượng giáo dục quá lớn giữa các tỉnh, thành trên cả nước, chứ không phải vấn đề ở chỗ tỷ lệ đậu chung giảm nhiều so với năm trước.

Cần phải làm gì?

Tại Hoa Kỳ, từ các kết quả thống kê sụt giảm, chương trình cải cách giáo dục liên bang đã đưa ra chương trình hành động trên toàn đất nước, có tên là No child left behind (tạm dịch là: không một đứa trẻ nào bị bỏ sót). Chương trình hành động này có mục tiêu không để một trẻ em nào không tiếp cận được với giáo dục, cải tiến chất lượng giáo viên, gắn kết gia đình với nhà trường và phát triển tính tự chịu trách nhiệm trong nhà trường. Chương trình đòi hỏi tất cả các bang phải cho học sinh thi ít nhất một lần môn toán và môn ngôn ngữ, tổ chức vào thời gian học giữa lớp 10 và lớp 12, theo bài thi chuẩn thống nhất. Kết quả của kỳ thi này cho thấy trường nào có sự tiến bộ mỗi năm, so sánh với mục tiêu mà bang đặt ra đối với tính tự chịu trách nhiệm, đồng thời cung cấp cho mỗi học sinh nhận biết rõ những điểm mạnh, điểm yếu của bản thân mình. Sau khi chương trình hành động này được thực hiện, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT của Hoa Kỳ đã có cải thiện rõ rệt (nhưng chưa năm nào đạt tỷ lệ khoảng… 99% như ở Việt Nam những năm trước đây!).

Nhóm nghiên cứu cho rằng, cần khẳng định với dư luận: con số 66,6% học sinh tốt nghiệp THPT năm nay là con số thể hiện thực chất chất lượng giáo dục phổ thông của chúng ta (chứ không phải chất lượng năm nay kém hơn năm ngoái). Dư luận không nên quá lo lắng về tỷ lệ sụt giảm này mà cần phải hướng tới những chương trình hành động để đẩy mạnh chất lượng giáo dục thật sự có hiệu quả. Cần đặt vấn đề hiệu quả và chất lượng gắn với trách nhiệm của các tỉnh, thành và có các giải pháp nâng cao chất lượng ở từng địa phương. O