Nguy cơ mất cân bằng tăng trưởng bền vững tại Đông Nam Á trong lĩnh vực nông nghiệp

Đây là chủ đề được thảo luận tại sự kiện ‘Một ASEAN trên đà phát triển với nhu cầu thực phẩm cao: Xây dựng chuỗi cung ứng thực phẩm mạnh mẽ và bền vững' do SAP tổ chức trực tuyến.

Sự kiện quy tụ các nhà lãnh đạo doanh nghiệp trong hệ sinh thái thực phẩm Đông Nam Á, từ nông nghiệp, sản xuất, phân phối cho tới hậu cần - với hai đại diện là Dole Asia (Doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất và tiếp thị các sản phẩm hoa quả và snack đóng gói chất lượng cao) và Tập đoàn Lộc Trời (Nhà sản xuất, cung ứng sản phẩm và dịch vụ tại Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp).

Khoảng 1/3 tổng số thực phẩm được làm ra (tương đương 1,3 tỷ tấn) bị hao hụt hoặc lãng phí hàng năm, theo ước tính của Tổ chức Lương thực & Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO). Ngoài ra, có tới từ 8 - 10% lượng phát thải nhà kính toàn cầu đến từ sản xuất lương thực.

Các chuyên gia và doanh nghiệp trong ngành đã chia sẻ những cơ hội dành cho Đông Nam Á, một trong những khu vực sản xuất nông nghiệp năng suất cao trên thế giới. Những cơ hội này sẽ đến từ việc đầu tư hỗ trợ các doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao, tăng cường hợp tác liên ngành, số hóa và tăng cường sức mạnh của các chuỗi cung ứng thực phẩm, cũng như các hoạt động khác xuyên suốt chuỗi giá trị để thúc đẩy tương lai lương thực của Đông Nam Á.

Chuyển đổi cách thức sản xuất lương thực tại Đông Nam Á

Nông nghiệp và lương thực là hai động lực then chốt của nền kinh tế Đông Nam Á, đồng thời giải quyết việc làm cho một lượng lớn lao động trong khu vực.

Theo bà Verena Siow - chủ tịch, kiêm tổng giám đốc SAP Đông Nam Á, việc cung cấp cho các nhà sản xuất lương thực những công cụ phù hợp, giúp đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về thực phẩm và chống lãng phí thực phẩm là rất quan trọng đối với những thách thức an ninh lương thực trong khu vực. Đây là lĩnh vực mà công nghệ và chuyển đổi số đóng vai trò quan trọng.

“Đầu tiên, chúng ta cần sử dụng thực phẩm hiệu quả hơn để giảm thiểu lãng phí. An ninh lương thực và phát triển bền vững là một thách thức về quản lý tài nguyên. Do vậy, công nghệ có thể trở thành tác nhân tạo nên sự thay đổi”, bà Verena Siow, nói.

“Với chuỗi thực phẩm đa dạng trong khu vực, trải dài từ sản xuất đến bán lẻ, cho tới nhà hàng, các doanh nghiệp cần được giúp đỡ để quản lý toàn bộ hoạt động của họ; dự báo nhu cầu thông qua dữ liệu lớn (big data) để cung cấp thực phẩm kịp thời, cũng như cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng. Những biện pháp này sẽ giúp giải quyết vấn nạn khan hiếm lương thực một cách bền vững”, bà Verena Siow, nói thêm.

Phát biểu tại tọa đàm do bà Verena Siow chủ trì, ông Leonardo Rabelo - giám đốc tài chính của Dole Asia Holdings, đã chia sẻ về những nỗ lực của công ty trong việc đổi mới các phương pháp canh tác, đảm bảo hiệu suất thu hoạch tốt hơn cho người nông dân, đồng thời đẩy mạnh các phương pháp sản xuất và chế biến bền vững để giảm thiểu tình trạng lãng phí thực phẩm trong phạm vi hoạt động rộng lớn của doanh nghiệp.

Ông Leonardo Rabelo, cho biết: “Việc ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp (Agtech) là rất quan trọng trong chương trình giảm thiểu chất thải công nghệ cao và chủ động của chúng tôi. Việc ứng dụng IoT trong trang trại, theo dõi trên từng giai đoạn và số hóa toàn bộ quy trình sẽ là những giải pháp mới giúp chúng tôi cải thiện chất lượng và giá trị sản phẩm, giảm đáng kể lượng chất thải phát sinh.

Đối với những chất thải còn lại, hướng đi của chúng tôi là cố gắng tận dụng để tạo ra những sản phẩm khác, như chuối nghiền, chuối đông lạnh…”.

Số hóa trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp

Nhu cầu thực phẩm nói chung đang trên đà tăng trưởng, cùng với sự gia tăng dân số và tầng lớp trung lưu. Chính điều này đã khiến các quốc gia phải xem xét đến các biện pháp để đảm bảo an ninh lương thực trong nước và thúc đẩy nông nghiệp địa phương, đặc biệt là các quốc gia phụ thuộc vào xuất nhập khẩu lương thực.

Những hỗ trợ về công nghệ và tài chính cho nông dân và các doanh nghiệp thực phẩm là cần thiết để tăng sản lượng và có dữ liệu đầy đủ hơn về tình trạng sức khỏe của nông sản, nhất là các khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, như đồng bằng sông Cửu Long.

Ông Nguyễn Duy Thuận - Tổng giám đốc Tập đoàn Lộc Trời, là khách mời tham dự tọa đàm cùng bà Verena Siow và ông Leonardo Rabelo. Ông chia sẻ về việc Lộc Trời đã tiên phong trong việc triển khai tiêu chuẩn lúa gạo bền vững đầu tiên trên thế giới cùng với nông dân khắp đồng bằng sông Cửu Long, hướng đến xây dựng chuỗi giá trị lúa gạo bền vững, tạo ra sản phẩm chất lượng cao và đưa các loại gạo được chứng nhận SRP đến thị trường trong nước và thế giới.

“Lộc Trời đang liên kết với hơn 200.000 nông dân, hướng đến 1 triệu nông dân vào năm 2024, với công suất xay xát hằng năm lên đến 1,5 triệu tấn. Với nền tảng là tri thức nông nghiệp, Lộc Trời đang phát triển các giống cây trồng mới và xây dựng các quy trình, phương pháp canh tác tiết kiệm tài nguyên, đồng thời áp dụng các tiến bộ kỹ thuật như drones, ứng dụng bệnh viện trực tuyến để tư vấn chữa bệnh cho cây lúa và cây ăn trái.

Chúng tôi tham gia chương trình SATForRice (Vệ tinh cho cây lúa) của chính phủ Hà Lan, dùng AI để tiến hành phân tích bằng quang phổ, tương tác về thổ nhưỡng, qua đó biết trước được sản lượng cũng như nguy cơ dịch bệnh của năm sau.

Chúng tôi cũng cùng bà con nông dân xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc qua QR Code để nâng cao trị giá sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế”, ông Thuận, cho biết.

Lộc Trời vừa trải qua hành trình chuyển đổi số với việc chính thức vận hành SAP S/4HANA từ năm 2020, giúp chuẩn hóa tất cả các quy trình theo thông lệ quốc tế, nâng cao năng lực lập kế hoạch và tự động theo dõi tất cả các hoạt động kinh doanh, đồng thời tối ưu hóa khả năng cạnh tranh và hội nhập trong sản xuất nông nghiệp.

Ông Nguyễn Hồng Việt - tổng giám đốc SAP Việt Nam, cho biết: “Người tiêu dùng ASEAN nói chung và Việt Nam nói riêng ngày càng quan tâm tới chất lượng cũng như nguồn gốc thực phẩm mà họ tiêu thụ. Họ có xu thế tin tưởng và thân thiện hơn với những sản phẩm được sản xuất từ những công ty có chính sách tốt với môi trường.

Ở góc độ vĩ mô, Chính phủ Việt Nam cũng đã có những cam kết và giảm phát thải nhà kính lên đến 9% từ nay đến 2030, hay giảm mức phát thải ròng về 0 vào năm 2050. Với chủ trương như vậy, chắc chắn các bộ - ngành sẽ có những hướng dẫn để cam kết đó sớm đi sâu vào cuộc sống hàng ngày của người dân. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam cần nhanh chóng chạy đua để có thể đồng hành cùng người tiêu dùng về mục tiêu bảo vệ môi trường”.

“Chuỗi cung ứng số là giải pháp để chuyển đổi hoạt động doanh nghiệp theo hướng bền vững ngay cả khi môi trường kinh doanh thay đổi. Chuỗi cung ứng số mang đến sự linh hoạt và cái nhìn sâu sắc hơn về toàn bộ các quy trình doanh nghiệp. Tất cả chúng ta đều phải đưa ra những quyết định tốt hơn cho cộng đồng, cho tương lai, và giải pháp số là chìa khóa để hiện thức hóa các mục tiêu phát triển bền vững này”, ông Việt, nhấn mạnh.

Tính minh bạch - mắt xích yếu trong chuỗi giá trị thực phẩm

Trong bối cảnh các doanh nghiệp thực phẩm Đông Nam Á đang “quốc tế hóa” hoạt động của mình, thì việc tạo ra một chuỗi giá trị thực phẩm linh hoạt và bền bỉ là yếu tố quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng trong lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm trong tương lai. Những yếu tố quyết định đó là sự tích hợp và cộng tác nhiều hơn giữa các đối tác, cùng với chuỗi cung ứng số cung cấp những thông tin kịp thời, chính xác trong các hoạt động của đối tác cũng như của chính họ.

Để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, SAP vừa ra mắt giải pháp ‘Thiết kế và Sản xuất có trách nhiệm SAP’, một giải pháp thiết kế sản phẩm bền vững, giúp các doanh nghiệp đo lường và quản lý dữ liệu một cách hiệu quả.

Giải pháp này có thể giúp các doanh nghiệp có cái nhìn cụ thể và rõ ràng hơn về “dòng chảy” nguyên liệu xuyên suốt quá trình hoạt động của họ, trong đó đó theo dõi và tuân thủ các quy định về môi trường, nhất là những quy định liên quan đến nhựa và bao bì sản phẩm.