Nghiên cứu điều trị đau thắt lưng bằng điện châm

Hoài Nhân| 05/12/2018 10:45

KHPTO - Nghiên cứu 90 bệnh nhân đau thắt lưng được điều trị bằng điện châm các huyệt trong một liệu trình điều trị 7 ngày, các bác sĩ Phạm Hồng Vân, Bệnh viện châm cứu trung ương, Lê Văn Quân, Bệnh viện quân y 103 nhận thấy, kết quả thay đổi các chỉ số hóa sinh cho thấy điện châm làm tăng hàm lượng chất trung gian hóa học tham gia vào cơ chế chống đau gồm β-endorphin, adrenalin, noradrenalin sau 1 ngày và 7 ngày điều trị.

Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về các chỉ số của công thức máu, chức năng gan, thận và chỉ số sinh lý (mạch, huyết áp, nhịp thở) trên bệnh nhân giữa trước và sau điều trị. Kết luận: điện châm là phương pháp an toàn và có hiệu quả trong điều trị bệnh đau thắt lưng.

Đau thắt lưng là chứng đau phổ biến nhất do nhiều nguyên nhân gây ra và hay tái phát. Ở Việt Nam, đau thắt lưng chiếm tỷ lệ 2% trong cộng đồng, 6% trong tổng số các bệnh xương khớp, chủ yếu tập trung ở độ tuổi lao động (từ 18 - 50 tuổi).

Theo y học cổ truyền (YHCT), đau thắt lưng có tên gọi là chứng “Yếu thống", được mô tả rất rõ trong y văn cổ, bao gồm các thể thận hư, thể phong hàn thấp và thể huyết ứ.

Về điều trị đau thắt lưng, cả y học hiện đại (YHHĐ) và YHCT đều hướng tới mục tiêu giảm đau, tránh đau kéo dài để trởthành đau mạn tính, ảnh hưởng đến cuộc sống và sinh hoạt của người bệnh. YHHĐ điều trị đau thắt lưng chủ yếu bằng phương pháp nội khoa bảo tồn, dùng các thuốc giảm đau, giãn cơ. YHCT cũng có những phương pháp điều trị đau thắt lưng như dùng thuốc thang sắc uống hay các phương pháp không dùng thuốc như châm cứu, bấm huyệt...

Điện châm là phương pháp điều trị kết hợp giữa tác dụng của châm theo YHCT với tác dụng kích thích của xung điện lên huyệt vị đã khẳng định được hiệu quả không những làm giảm đau mà còn nhanh chóng khôi phục lại tầm vận động cột sống, góp phần không nhỏ vào điều trị chứng đau thắt lưng.

Cơ chế tác dụng của điện châm theo thuyết phản xạ thần kinh thể dịch tạo ra 3 loại phản ứng: tại chỗ, tiết đoạn, toàn thân. Kích thích của điện châm được dẫn truyền theo thần kinh tạo ra các cung phản xạ ức chế phản xạ bệnh lý. Việc tăng chất dẫn truyền thần kinh sau điện châm chứng tỏ hệ thần kinh tự chủ (hệ thần kinh thực vật) đã được hoạt hóa.

Hoạt hóa hệ thần kinh tự chủ trong điện châm đã được nhiều tác giả đề cập. Một số nghiên cứu về  điện châm đều thấy hàm lượng acetylcholin và catecholamin trong máu tăng cao sau 30 phút điện châm. Các tác giả còn thấy hàm lượng acetylcholin tăng nhiều hơn so với tăng hàm lượng catecholamin, dẫn tới nhịp tim và huyết áp giảm rõ rệt.

Như vậy, hàm lượng adrenalin và noradrenalin tăng sau điều trị lần một và sau điều trị 7 ngày, theo nhóm nghiên cứu là do dưới tác dụng kích thích huyệt qua kim châm cứu của xung điện tạo ra từ máy điện châm đã làm hoạt hoá hệ thần kinh tự chủ (hệ thần kinh thực vật) theo cơ chế thần kinh thể dịch. Hiện tượng điện châm làm tăng hàm lượng catecholamin máu cũng được nhiều nhà nghiên cứu quan sát thấy trên người và trên động vật thực nghiệm.

Catecholamin là chất tham gia kiểm soát cảm giác đau, do đó tạo được trạng thái giảm đau. Các tác giả cho rằng điện châm gây ra các xung động từ huyệt truyền về thần kinh trung ương, gây phản ứng thần kinh thể dịch sản sinh ra chất hóa học có tác dụng giảm đau như endorphin, catecholamin, serotonin.

Ngoài tác dụng giảm đau, catecholamin còn phối hợp với các chất trung gian hóa học khác tham gia điều hòa chức năng của nhiều hệ thống cơ quan khác nhau, như hệ nội môi, tuần hoàn, tiêu hóa, chuyển hóa, nội tiết, thần kinh và cả hệ miễn dịch, tạo trạng thái “cân bằng âm - dương” theo quan niệm của y học phương Đông.

Kết quả nghiên cứu về chỉ số hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu trong máu ngoại vi của BN dưới tác dụng điện châm các huyệt cho thấy tại thời điểm trước và sau 7 ngày điều trị, các chỉ số này biến đổi không có ý nghĩa thống kê. Chứng tỏ điện châm không ảnh hưởng đến chỉ số huyết học của người bệnh.

Đau và làm cho hết đau luôn được các nhà lâm sàng quan tâm nghiên cứu. Một trong những khó khăn khi nghiên cứu về đau là vấn đề định lượng đau thông qua ngưỡng đau, khả năng chịu đau cũng như đáp ứng của từng cá thể đối với đau rất khác nhau. Trong nghiên cứu này, các bác sĩ đánh giá đau dựa trên cảm nhận chủ quan của người bệnh theo thang điểm VAS - thang điểm đánh giá mức độ đau được sử dụng khá phổ biến trong nghiên cứu và đánh giá cải thiện mức độ đau dựa trên ngưỡng cảm giác đau.

Trước điều trị, BN đau thắt lưng chủ yếu ở mức độ đau nhiều (31,11% ) và đau trung bình (67,78%). Sau điều trị 7 ngày, tỷ lệ BN không đau 82,22%, đau ít 16,67%, chỉ có 1,11% ở mức độ đau trung bình.

Cơ chế của điện châm là tạo ra phản xạ thực vật, tuy nhiên hoạt tính của hệ giao cảm hay phó giao cảm chỉ xảy ra cục bộ nên không làm ảnh hưởng tới các chỉ số sinh lý nghiên cứu. Mặt khác, điều hòa hoạt động hệ thần kinh thực vật còn có vai trò của trung tâm ở thân não và vùng dưới đồi. Chỉ khi toàn bộ hay phần lớn hệ thần kinh giao cảm hưng phấn đồng thời mới gây ra phản ứng báo động hay đáp ứng với stress của hệ giao cảm, làm cho cơ thể hoạt động mạnh hơn so với lúc bình thường. Các stress có thể là sợ hãi, tức giận, đau đớn, hay một cuộc phẫu thuật, do đó chỉ số sinh lý thay đổi, nhưng không quá mức. Như vậy, điện châm không làm ảnh hưởng đến các chức năng sinh lý (mạch, nhịp thở, huyết áp) của BN.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Nghiên cứu điều trị đau thắt lưng bằng điện châm
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO