Ngành yến và cơ hội xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc

Chính vì sản phẩm yến cho giá trị kinh tế cao nên có tình trạng đầu tư ồ ạt, không theo quy hoạch, cơ sở nuôi chim yến lại nằm xen lẫn trong khu dân cư (trên 90%). Trong đó, số nhà yến cơi nới từ nhà ở chiếm 53,11%, số tiền đầu tư mỗi nhà yến khá lớn 2 - 3 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhiều nhà yến xây dựng thiếu nghiên cứu về khí hậu, thời tiết, vùng sinh thái và tập tính của chim yến, dẫn đến nhà xây xong nhưng chim yến không về làm tổ.

Bên cạnh đó, việc chưa xây dựng kế hoạch sản xuất theo ngành hàng, chủ yếu xuất khẩu thô nên chưa có giá trị cao; chưa có quy định cụ thể về vị trí xây dựng cơ sở nuôi chim yến; vấn đề liên kết chuỗi trong tiêu thụ sản phẩm và bảo vệ thương hiệu cũng còn nhiều bất cập.

Với những hạn chế trên, Cục chăn nuôi kiến nghị Chính phủ cần xây dựng, điều chỉnh pháp lý về công tác bảo tồn, khai thác, chế biến sản phẩm, hướng dẫn cấp phép xây dựng nhà yến. Ngoài ra, cần có quy hoạch vùng nuôi yến, có giải pháp đồng bộ để phát triển bền vững nghề nuôi chim yến.

Về khai thác chế biến sản phẩm từ yến trong tự nhiên, toàn quốc có 241 hang yến lớn nhỏ, sản lượng

khoảng 3.400 kg. Trong đó, Khánh Hòa có nhiều nhất với 173 hang. Ngoài ra, cũng có rất nhiều công ty chế biến sản phẩm yến sào tham gia thị trường trong nước và xuất khẩu, trong đó, yến sào Khánh Hòa là đơn vị đi đầu trong khai thác, chế biến và tiêu thụ với 40 dòng sản phẩm chế biến sâu. Tuy nhiên, sản phẩm yến sào Việt Nam hiện chủ yếu xuất dưới dạng thô, giá trị thấp.

Theo Cục chế biến và phát triển thị trường nông sản, với tiềm năng lớn, Việt Nam có nhiều cơ hội để xuất khẩu sản phẩm từ yến sang thị trường Trung Quốc, nơi nhập khẩu sản phẩm từ yến lớn nhất trên thế giới. Số liệu thống kê cho thấy, đến tháng 8/2019, tổ yến nhập khẩu chính ngạch vào Trung Quốc có tem truy xuất nguồn gốc CAIQ khoảng 84 tấn, tăng 26 lần so với năm 2014.

Nhằm tạo cơ hội cho ngành yến tiếp cận thị trường Trung Quốc, các bộ, ngành có nhiều hoạt động xúc tiến thương mại. Công ty cổ phần tập đoàn quảng bá và phát triển thị trường yến sào Việt Nam ra đời với sứ mệnh tập trung các doanh nghiệp ngành yến sào hàng đầu Việt Nam cùng phát triển các trung tâm sơ chế yến sào, trung tâm kiểm định chất lượng yến sào và trung tâm triển lãm yến sào Việt Nam. Ngoài ra, nhiều đơn vị còn tổ chức hội nghị, hội thảo, trao đổi hai chiều để đạt được thỏa thuận về thương mại. Các hiệp hội, doanh nghiệp cũng triển khai chương trình quản lý nhà yến, đánh mã số nhà yến, truy xuất nguồn gốc tổ yến.

Một số đơn vị đã ký kết hợp đồng ghi nhớ xuất khẩu yến sào sang thị trường Trung Quốc và Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng đã gửi hồ sơ đăng ký xuất khẩu yến sào cho Tổng cục hải quan Trung Quốc.