Kịp thời cứu sống bệnh nhân thuyên tắc phổi toàn bộ - đa huyết khối

Vào lúc 6h18 ngày 29/11/2018, bệnh nhân nữ N.T.H, 55 tuổi, quê Vĩnh Long, nhập cấp cứu bệnh viện trong tình trạng khó thở dữ dội, đau tức ngực, ho khan nhiều. Bệnh nhân được chẩn đoán suy hô hấp cấp, theo dõi thuyên tắc phổi, huyết khối tĩnh mạch đùi khoeo.

Trước đó vào ngày 19/11/2018, bệnh nhân đã được cắt toàn bộ tử cung, phần phụ và nạo hạch chậu hai bênh để điều trị ung thu cổ tử cung và có ghi nhận huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới trong thời gian này tại một cơ sở y tế khác.

Qua các kết quả cận lâm sàng cấp cứu của bệnh nhân cho thấy huyết khối lấp hoàn toàn động mạch phổi phải, động mạch phổi trái ở đoạn gốc và các phân nhánh. Siêu âm tĩnh mạch chi dưới thấy huyết khối lấp hoàn toàn tĩnh mạch đùi nông, tĩnh mạch khoeo, chày trước và chày sau chân phải. 

Bệnh nhân nhanh chóng được chuyển lên khoa Nội tim mạch và điều trị tích cực với siêu âm huyết khối nhĩ phải với kích thước 9x38mm, di động, dãn buồng tim phải, động mạch phổi, tăng áp phổi.

Đến 12h15 cùng ngày bệnh nhân được hội chẩn khẩn cấp giữa Khoa Nội tim mạch và Khoa Phẫu thuật tim với chỉ định phẫu thuật mổ cấp cứu lấy huyết khối thay vì điều trị tiêu sợi huyết hay hút huyết khối bằng catheter qua động mạch phổi như thông thường.

Người nhà bệnh nhân không đồng ý phẫu thuật, chỉ muốn điều trị nội khoa tiêu sợi huyết vì bệnh nhân mới trải qua phẫu thuật 10 ngày trước nhưng ê kíp bác sỹ đã giải thích cặn kẽ tình trạng nguy kịch của bệnh nhân, thuyết phục người nhà bệnh nhân vì nếu còn chần chừ thêm thời gian sẽ ảnh hưởng đến tính mạng.

TS.BS Bùi Minh Thành, cho biết lúc hội chẩn, biểu hiện bề ngoài bệnh nhân còn tỉnh, chỉ khó thở nhiều, đau tức ngực, mạch 110l/p, huyết áp 100/60, ê kíp hội chẩn bác sỹ khoa Nội Tim mạch và Phẫu thuật tim đã dựa trên sự nhạy bén và kinh nghiệm chuyên môn mà không hề chủ quan mà ngược lại đánh giá tình trạng bệnh nhân lúc này rất nguy kịch.

Bệnh nhân tự thở đều, ăn uống, trò chuyện được, tiểu trong, tự ngồi dậy, các chỉ số huyết học và sinh hoá ổn định.

Huyết khối nhiều, kích thước lớn, dài và cứng do hình thành nhiều ngày ở vị trí quan trọng là tim và phổi gây tăng áp phổi, cản trở hồi lưu từ động mạch chi dưới về tim, gây suy tim phải.Thêm nữa là đoạn huyết khối rất dài từ tĩnh mạch chủ dưới vẫn tiếp tục di chuyển lên trên theo hệ tuần hoàn sẽ gây lên tình trạng nặng nề, nguy kịch hơn.

“Quan trọng nhất là phải quyết định phẫu thuật nhanh chóng, chính xác, kịp thời vì diễn tiến bất thường của quá trình thuyên tắc huyết khối bệnh nhân có nguy cơ bị đột tử rất cao bất cứ lúc nàoVì vậy, chúng tôi đã cố gắng thuyết phục gia đình bệnh nhân và chỉ định phẫu thuật khẩn cấp ngay lập tức mới có thể cứu mạng cho bệnh nhân trong trường hợp này”, TS. Thành nhận định

14h30 người nhà bệnh nhân đồng ý phẫu thuật, với sự phối hợp đồng bộ nhanh chóng của khoa Nội tim mạch, bệnh nhân được chuyển vào phòng mổ Khoa phẫu thuật tim. Đúng như dự đoán ban đầu của ê kip hội chẩn, bệnh nhân trên bàn mổ được dẫn mê với diễn tiến rất xấu : da niêm tím tái, nổi bông, phù toàn thân, bụng chướng, tăng áp phổi nặng, diễn tiến có khả năng suy thận với tình trạng thiểu niệu, vô niệu. Bệnh nhân được gây mê nội khí quản, phẫu thuật cấp cứu lấy huyết khối động mạch phổi hai bên đến tận các động mạch phân thuỳ, tái lập lưu thông hệ động mạch phổi.

Đồng thời lấy huyết khối nhĩ phải và tĩnh mạch chủ dưới, tái lập hồi lưu tĩnh mạch chủ dưới, dưới tuần hoàn ngoài cơ thể kèm lọc máu và hạ thân nhiệt chỉ huy.17h15 ca mổ thành công, bệnh nhân được chuyển về hồi sức tim tích cực và tỉnh dần với sinh hiệu ổn định. Bệnh nhân được theo dõi sát tình trạng đông chảy máu để tiếp tục điều trị bệnh lý huyết khối tĩnh mạch sâu nhằm tránh tình trạng thuyên tắc huyết khối có thể tái phát ngay trong thời điểm hồi sức. Đến ngày 3/12/2018, bệnh nhân tự thở đều, ăn uống, trò chuyện được, tiểu trong, tự ngồi dậy, các chỉ số huyết học và sinh hoá ổn định.

TS.BS Bùi Minh Thành – Trưởng khoa Phẫu thuật tim cho biết, để có thể thành công trong ca phẫu thuật này gồm rất nhiều yếu tố. Trước tiên là cần sự nhận biết nhanh chóng tình trạng nguy hiểm của bệnh lý thuyên tắc tĩnh mạch phổi phía Khoa cấp cứu, sau đó đến việc xác định phương pháp điều trị phù hợp từ Khoa Nội tim mạch và cuối cùng là tinh thần hợp tác, sự tin tưởng về chuyên môn từ phía người nhà bệnh nhân với đội ngũ y bác sỹ.

"Cần sự phối hợp đồng bộ, nhanh chóng, kịp thời từ khâu chẩn đoán đến lúc phẫu thuật. Về mặt kỹ thuật cần thực hiện để sao cho vừa lấy được phần huyết khối bám thành  các cành-cây huyết khối lấp kín các nhánh động mạch phổi hai bên, trong nhĩ phải và tĩnh mạch chủ dưới lan xuống tận các tĩnh mạch trên gan, vừa tránh sang chấn đến các thành động mạch và tĩnh mạch. Sau phẫu thuật, chúng tôi kết hợp điều trị hồi sức tích cực chống huyết khối tái phát. Chính nhờ những yếu tố kết hợp như vậy mới giúp bệnh nhân có thể giữ được mạng sống và hồi phục một cách ngoạn mục", TS. Thành cho biết thêm.