Không nên lạm dụng nước tăng lực!

Vì sao nước tăng lực được nhiều người xem như “thần dược”?

Bộ não cũng như nhiều cơ quan khác trong cơ thể rất cần một chất gọi là adenosin triphosphat (viết tắt ATP) là chất chuyển hóa sinh ra năng lượng làm tăng hoạt động trí não. Đặc biệt adenosin nằm trong ATP là chất rất cần thiết cho tế bào sinh trưởng và cơ thể hoạt động sinh lý bình thường. Với hoạt động thể chất, adenosin giúp tăng sức dẻo dai cơ bắp, thậm chí còn được dùng làm thuốc như thuốc trị loạn nhịp tim. Cơ thể làm việc càng nhiều thì adenosin hay ATP được cơ thể sản xuất hoặc được đưa từ ngoài vào phải càng cao. Nước tăng lực (NTL) được quảng cáo có chứa adenosin nên nhiều người nghĩ đó là “thần dược”.

Mỗi công ty sản xuất NTL đều có công thức “bí quyết” riêng, nhưng thành phần thường chứa nhiều nhất là đường (sẽ chuyển hóa thành glucose cung cấp năng lượng), kế đó là cafein, inositol, taurin, adenosin, các loại vitamin, màu thực phẩm, chất bảo quản… Gọi là “tăng lực” là nhờ lượng đường chứa rất nhiều trong NTL làm thứ nước này uống rất ngọt và cung cấp rất nhiều năng lượng, giúp hoạt động cơ bắp. Cafein có trong NTL là chất kích thích hệ thần kinh trung ương, nhiều người biết chất này có nhiều ở trà và cà phê. Nhờ có cafein nên khi uống trà, cà phê và NTL, ta cảm thấy tỉnh táo, hưng phấn do chất này kích thích hệ thần kinh hoạt động mạnh hơn, làm tinh thần thoải mái, sảng khoái hơn. Inositol có tác dụng tạo chất phospholipid - là thành phần cơ bản của màng tế bào, đặc biệt là tế bào thần kinh. Taurin có cấu trúc gồm hai acid amin là methionin và cystein, có vai trò quan trọng trong nhiều quá trình chuyển hóa của cơ thể… Một số chất được xem là chủ yếu có trong thành phần NTL vừa kể, chúng có lợi nhưng cũng có thể gây hại cho một số người không “hạp” kể dưới đây.

NTL vẫn có tác dụng phụ có hại

NTL không phải là thực phẩm bổ dưỡng vì nó không cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu. NTL thực chất là thức uống “cao năng lượng” do có hàm lượng đường cao (15 - 19%, trong khi ở nước ngọt có gas là 10 - 12%). Những người uống nhiều NTL do chứa nhiều đường mà vẫn ăn ngon miệng và ăn nhiều nữa sẽ có nhiều nguy cơ bị béo phì hay bị tiền đái tháo đường (rất dễ chuyển thành đái tháo đường).

NTL có chứa cafein. Một số người không “hạp” cafein có thể bị mất ngủ (do cafein gây kích thích) hoặc tim đập nhanh (cafein làm tăng nhịp tim) gây khó chịu, hoặc tăng dịch vị dạ dày gây xót ruột. Những người này hoàn toàn không nên dùng NTL .

Nếu NTL có adenosin và hàm lượng cao (thường NTL không ghi rõ hàm lượng thành phần) có thể gây tác dụng phụ có hại như loạn nhịp tim, đánh trống ngực, đỏ bừng mặt, khó thở, tức ngực.

Đối với trẻ con, uống nhiều NTL hoàn toàn không có lợi. Nhiều gia đình có thói quen người lớn uống gì cũng nên cho trẻ nhỏ thử để dạ dày làm quen với chất đó nên có những bé vài tuổi đã “thưởng thức” loại nước này. Hoặc một số trẻ khi thấy bố mẹ uống cũng bắt chước uống theo. NTL thực chất là thức uống có hàm lượng đường cao, chỉ cung cấp những calori rỗng (không có các chất dinh dưỡng thiết yếu). Những calori rỗng của NTL khiến trẻ uống nó nhiều luôn cảm thấy no, chán ăn, không muốn ăn và ăn không đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu. Hậu quả là trẻ có thể bị thiếu dinh dưỡng, dẫn đến suy dinh dưỡng. Tác hại của NTL dùng nhiều ở trẻ là thế.

Ta thường thấy người tập thể hình hay chơi tennis nhễ nhại mồ hôi ngửa cổ lên nốc một hơi hết chai/lon NTL. Nếu người tập thể dục thể thao loại nặng mà chỉ nốc NTL không thôi để bù nước và chất điện giải thì thật “phản khoa học”. Vì loại nước này hoàn toàn không có tác dụng bù nước (nước chứa quá nhiều đường không thể bù số lượng lớn mà cơ thể mất nước cần). Cũng như NTL chẳng có chất điện giải nào (natri, kali…) để bù. Uống càng nhiều NTL thì càng thiếu nước và chất điện giải. Thiếu nước và chất điện giải, rối loạn phân bố nước và chất điện giải giữa các khu vực trong cơ thể sẽ làm giảm hiệu quả luyện tập, tăng nguy cơ chấn thương. Tốt nhất là không lạm dụng loại nước này.