Hội vật lý TP.HCM: Tập hợp trí thức để làm công tác phản biện và nghiên cứu khoa học

Công tác phản biện khoa học tạo nên uy tín cho hội

Theo PGS.TS. Cao Minh Thì (ảnh), chủ tịch Hội vật lý TP.HCM, hoạt động phản biện sôi động nhất đã gây tiếng vang trong cả nước là phản biện đối với dự án “Vệ sinh môi trường TP.HCM lưu vực kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè”. Ủng hộ đề xuất của Hội vật lý TP.HCM, Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật TP.HCM đã tập hợp các hội chuyên ngành tổ chức công tác phản biện hết sức nghiêm túc. Nhiều ý kiến phản biện được coi là cơ sở để thiết kế giai đoạn II của dự án.

Về công tác phổ biến kiến thức, ngay sau khi thành lập, hội đã rất chú trọng hoạt động này để phục vụ cộng đồng. Nhiều hội viên là tác giả của các bài báo phổ biến kiến thức vật lý và thiên văn trên các báo và các tạp chí của Hội vật lý Việt Nam. Hội cũng đã phân công hội viên đến một số trường trung học phổ thông để nói chuyện về nghiên cứu và thành tựu khoa học trên thế giới và trong nước.

PGS.TS. Cao Minh Thì cho biết: “Hoạt động sôi nổi nhất là đợt tuyên truyền, phổ biến kiến thức, tổ chức hội thảo và quan sát nhật thực toàn phần ngày 24/10/1995, quan sát được ở miền Nam. Vào dịp đó, Bộ khoa học và công nghệ đã giao cho Hội vật lý TP.HCM phối hợp với các sở khoa học, công nghệ và môi trường cùng một số tỉnh miền Trung tổ chức các buổi báo cáo khoa học về hiện tượng nhật thực để nâng cao kiến thức cho quần chúng, chống mê tín dị đoan”.

Hội vật lý TP.HCM và Hội vật lý Việt Nam đã tổ chức một hội thảo thiên văn với sự tham gia của trên 20 nhà khoa học quốc tế. Sau hội thảo, Hội vật lý TP.HCM đã tổ chức thành công một chuyến du lịch khoa học quan sát nhật thực toàn phần tại Phan Thiết, nơi có thể quan sát 100% hiện tượng. Được sự giúp đỡ của GS. Nguyễn Quang Riệu, hội đã sản xuất và cung cấp hàng vạn kính quan sát đơn giản tránh bức xạ hoại tử nguy hiểm cho mắt khi quan sát trực tiếp nhật thực toàn phần. Cho đến nay, nhiều người dân thành phố vẫn còn nhắc đến kính “MYLA” do hội cung cấp.

PGS.TS. Cao Minh Thì cho biết thêm, tư vấn, phản biện là hoạt động được hội quan tâm đúng mức, những đóng góp điển hình có thể nhắc đến như hội đã chủ động đề xuất và đã cùng các hội chuyên ngành có liên quan của Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam, phản biện đối với dự án bậc thang thủy điện Sơn La. Kết quả là các cơ quan chức năng đã chấp nhận hạ độ cao đập tích nước từ 265 m xuống 215 m, đảm bảo an toàn cho đồng bằng Bắc bộ khi có sự cố nghiên cứu đối với đập.

Khi xây dựng đường cao thế 500 kV đưa điện từ Bắc vào Nam và không đề cập đến việc xây dựng Nhà máy thủy điện Yali, các chuyên gia của Hội vật lý đã phân tích nguy cơ thiếu điện vào mùa khô và đã kiến nghị phải đồng thời tiến hành xây dựng Nhà máy thủy điện Yali. Ý kiến tư vấn này đã được thể hiện trong kế hoạch phát triển ngành điện ở miền Nam.

Ngoài các hoạt động tư vấn, phản biện nêu trên, hội thường xuyên và tích cực đóng góp ý kiến cho công tác giảng dạy vật lý, bộ sách giáo khoa vật lý khối trung học phổ thông và đại học, công tác quản lý giáo dục, các dự thảo luật như: luật giáo dục, luật giáo dục đại học, luật khoa học và công nghệ, luật về hội...

Tập hợp trí thức để nghiên cứu khoa học

PGS.TS. Cao Minh Thì khẳng định: “Hội có nhiều đóng góp trong việc tập hợp lực lượng trí thức các nguồn đào tạo khác nhau trên địa bàn thành phố. Trong 30 năm qua, hội đã tham gia thực hiện nhiều dự án nghiên cứu khoa học”. Có thể kể đến dự án nghiên cứu khoa học nổi bật và đều được đánh giá cao trong 5 năm gần đây như: “Khảo sát khả năng chuyên chở của luồng sông nội địa từ khu vực Gò Gia về Cát Lái thông qua Tắc Bài và Tắc Cua thuộc khu vực xã Thạnh An, Cần Giờ, TP.HCM”, dự án được bổ sung phục vụ cho việc xây dựng quy hoạch khu kinh tế biển mới, phát triển cảng biển mới, xây dựng tuyến giao thông đường thủy nội địa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của TP.HCM, vùng trọng điểm kinh tế phía Nam và vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Ngoài ra, hội đã cùng tham gia và hỗ trợ cho Chi hội khoa học và vật liệu Trường đại học khoa học tự nhiên TP.HCM thực hiện nghiên cứu đề tài “Tiếp cận quy trình chuyển pha của TiO2 từ anatase sang rutile dưới tác động của nhiệt độ dựa trên phương pháp tính toán lượng từ DFT” và đã đưa kết quả ứng dụng công nghệ nano vào sản xuất hóa chất chống vàng lá cho cây tiêu (hiện nay công nghệ này đang được ứng dụng thử nghiệm tại một doanh nghiệp sản xuất thuốc trừ sâu ở quận 12)...

Một trong những thành tựu nổi bật trong nhiệm kỳ qua là PGS.TS. Cao Minh Thì, chủ tịch hội đã đầu tư và xây dựng Phòng thí nghiệm công nghệ nano (CMThi Nano Lab) đặt tại Trường đại học Hutech. Trong hơn 5 năm qua, phòng thí nghiệm này đã ra đời 60 bài báo cáo khoa học, trong đó nhiều bài báo cáo đã được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín cao. Phòng thí nghiệm đã đào tạo được một số nhân lực khoa học cho thành phố gồm 1 tiến sĩ , 2 thạc sĩ và một số nghiên cứu sinh đang thực tập ở nước ngoài chuẩn bị luận án.

Trung tâm phát triển khoa học công nghệ và dịch vụ (Centec) có nhiều hoạt động ứng dụng, triển khai và tư vấn. Trung tâm Centec là đơn vị tư vấn cho một số doanh nghiệp có nhu cầu tiếp nhận chuyển giao các công nghệ năng lượng tái tạo từ Hàn Quốc; cùng với Chi hội thiên văn phổ thông phối hợp với Trường đại học công nghệ TP.HCM (Hutech) xúc tiến xây dựng một đài quan sát thiên văn phổ thông. Mục đích của đài thiên văn này là nhằm giới thiệu phổ biến các kiến thức cơ bản và các thành tựu thiên văn cho học sinh, sinh viên và những người yêu thích thiên văn học.