Hệ thống phần mềm trí tuệ nhân tạo hỗ trợ điều trị ung thư

Phần mềm trí tuệ nhân tạo mà BV ung bướu đang sử dụng không phải là một công cụ hay thiết bị điều trị ung thư mà chỉ là phương tiện bổ sung và tham khảo giúp các bác sĩ đưa ra một quyết định điều trị phù hợp nhất cho bệnh nhân. Phần mềm này do Tập đoàn IBM của Mỹ xây dựng dựa trên nền tảng dữ liệu lớn về y khoa tiên tiến. Tại Việt Nam, BV ung bướu TP.HCM là một trong 3 bệnh viện (BV K, BV ung bướu TP.HCM và BV đa khoa tỉnh Phú Thọ) được Bộ y tế chọn tham gia thử nghiệm ứng dụng này.

P.V: Xin bác sĩ cho biết công tác triển khai thử nghiệm hệ thống AI như thế nào?

- TS.BS.CKII. Đặng Huy Quốc Thịnh: Sau hơn 6 tháng thử nghiệm, cho thấy tỷ lệ tương đồng giữa phác đồ đang áp dụng của BV ung bướu TP.HCM và phác đồ của hệ thống AI đưa ra rất cao, trên 80%. Chúng tôi tiến hành triển khai ứng dụng hệ thống AI với 2 giai đoạn:

Giai đoạn 1: chúng tôi đã thử nghiệm phần mềm này trên 103 bệnh nhân ung thư vú và 126 bệnh nhân ung thư đại trực tràng. Kết quả cho thấy tỷ lệ tương đồng giữa phác đồ của bệnh viện và phác đồ của phần mềm đưa ra là 80,3%. Trong đó, tương đồng về phác đồ điều trị ung thư vú là 71%, ung thư đại trực tràng là 88,1%. Phần mềm AI hỗ trợ hầu hết các giai đoạn của ung thư vú và ung thư đại trực tràng. Mức độ tương đồng cao nhất giữa phác đồ điều trị của bệnh viện và phần mềm AI trong ung thư vú là ở giai đoạn II, III, còn trong ung thư đại trực tràng, mức độ tương đồng cao nhất là giai đoạn IV.

Giai đoạn 2: chúng tôi áp dụng hệ thống phần mềm AI thực hành lâm sàng trên 151 ca bệnh, tại 10 khoa phòng đang trực tiếp điều trị cho người bệnh trong diện 13 mặt bệnh có sự hỗ trợ của hệ thống như vú, đại tràng, trực tràng, phổi, gan, dạ dày, tuyến giáp, cổ tử cung, nội mạc tử cung, bàng quang, buồng trứng, tiền liệt tuyến, thực quản. Kết quả ứng dụng ở giai đoạn này, số ca sử dụng hệ thống phần mềm tập trung ở các khoa (nội 4, xạ 4, ngoại 4, nội 1), phần mềm hỗ trợ hầu hết những mặt bệnh ung thư thường gặp và điều trị tại bệnh viện. Trong đó, ung thư vú(47,68%), ung thư phổi (9,93%) vàung thư vùng phụkhoa (9,45%) gặp phần lớn trong sốnhững bệnh ung thư màhệthống hỗtrợ.

P.V: Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thử phần mềm AI ?

- Về thuận lợi, thứ nhất, giúp bác sĩ tự tin quyết định khi đưa ra phác đồ điều trị cho người bệnh, dựa trên cơ sở khoa học chứ không mang tính chủ quan và hạn chế những sai sót trong quá trình điều trị, ước lượng được thời gian điều trị cho từng người bệnh. Thứ hai, khi bác sĩ đưa ra quyết định điều trị, song song đó sẽ truy cập được những dữ liệu y văn, đồng thời cập nhật những phương pháp điều trị mới nhất trên thế giới một cách nhanh nhất để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất cho bệnh nhân. Thứ ba, giúp cho những bệnh nhân muốn tư vấn phác đồ điều trị thông qua AI để họ an tâm hơn trong quá trình điều trị, giảm chi phí đáng kể thay vì ra nước ngoài tư vấn.

Về khó khăn, cơ sở dữ liệu của hệ thống chủ yếu theo thực tế điều trị ung thư tại nước Mỹ, sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh, chưa có phiên bản tiếng Việt và chưa phù hợp với đặc thù của các bệnh viện (như cơ sở vật chất, danh mục thuốc, tình trạng quá tải), đặc thù của người bệnh (về địa lý, tài chính, chế độ bảo hiểm y tế…) cũng như điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam. Do đó, hệ thống chưa thể thay thế được bác sĩ khi ra quyết định điều trị trong tình hình thực tiễn tại bệnh viện hiện nay.

Hệ thống AI sử dụng thường quy thuốc nhắm trúng đích khi HER2(+), điều này chưa phù hợp với điều kiện kinh tế của đa số bệnh nhân đang điều trị ung thư vú tại bệnh viện. Một số thuốc mới chưa sẵn có tại Việt Nam nên người bệnh sẽ không được hưởng bảo hiểm y tế. Việc chỉ định xạ trị hạn chế hơn so với phác đồ điều trị đang áp dụng tại bệnh viện.

TS.BS.CKII. Đặng Huy Quốc Thịnh - phó giám đốc BV ung bướu TP.HCM.

Có một số giai đoạn bệnh mà hệ thống chưa hỗ trợ hoặc hỗ trợ chưa nhiều. Ví dụ như ung thư vú, ung thư cổ tử cung có tái phát tại chỗ, tại vùng; ung thư phổi di căn, cóđột biến đãđiều trịtrúng đích line 1, sẽkhông hỗtrợ đưa ra hướng điều trị tiếp theo; phương thức phẫu thuật và xạ trị chưa chi tiết về cách thức phẫu thuật…Hiện tại, hệ thống chưa hỗ trợ nhiều trên các thể mô bệnh học hiếm gặp.

Một sốtrường hợp loại ung thư cần thêm các xét nghiệm, thông tin màbệnh viện chưa đánh giáđược. Chẳng hạn như ung thư vú giai đoạn I, IIA, Luminal A, yêu cầu bắt buộc phải có xét nghiệm Oncotype Dx mà Việt Nam chưa làm được xét nghiệm này.

P.V: Theo bác sĩ, các bệnh viện hiện nay có nên đầu tư  vào công nghệ AI?

- Việc ứng dụng công nghệ thông tin 4.0 vào lĩnh vực y tế ngày càng nhiều, hầu hết các bệnh viện đang có xu hướng sử dụng công nghệ thông tin trí tuệ nhân tạo để nâng cao chất lượng điều trị cho bệnh nhân. Tuy nhiên, khó khăn cho các đơn vị y tế, hiện nay chi phí đầu tư cho công nghệ thông tin , trí tuệ nhân tạo đều do bệnh viện tự đầu tư nhưng giá thành các dịch vụ y tế thu của người bệnh chưa tính đến cấu thành giá phần đầu tư hạng mục này. Chính vì vậy việc đầu tư này sẽ không hạch toán được giá thành vào phí chăm sóc người bệnh, nên không thể tính toán khấu hao được. Do đó việc đầu tư này cần phải cân nhắc và còn tùy vào tình hình thực tế.