Giải pháp xử lý ngộ độc mặn ở lúa và cây ăn trái

Theo Trung tâm nghiên cứu và tư vấn nông nghiệp nhiệt đới, tính đến ngày 21/5/2020 ở ĐBSCL đã có tới gần 18.000 ha lúa và cây ăn trái thiệt hại do hạn mặn. Xâm nhập mặn ởĐBSCL không chỉ gây hại cho lúa nước màcòn ảnh hưởng lớn đến diện tích cây ăn trái, diện tích nuôi trồng thủy sản vànhững cây trồng cạn khác. Dự báo, trong thời gian tiếp theo của mùa khô, xâm nhập mặn tiếp tục lên cao theo các kỳ triều cường. Nếu thời gian thiếu mưa kéo dài kết hợp với việc sử dụng và khai thác tài nguyên nước trong lưu vực (tăng sử dụng nước trên các dòng nhánh và trữnước tại các đập Trung Quốc) sẽ làm cho tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trở nên trầm trọng hơn mùa khô.

TS. Nguyễn Đăng Nghĩa, giám đốc Trung tâm nghiên cứu và tư vấn nông nghiệp nhiệt đới cho rằng, đểgóp phần khắc phục tác động nghiêm trọng do xâm nhập mặn gây ra, có thể thực hiện một số những giải pháp sau:

“Phía trên thượng nguồn thuộc địa phận lãnh thổViệt Nam cần đào thêm các hồ chứa nước ngọt gần sát các sông Tiền, sông Hậu vàsông Vàm Cỏ. Khi lũdâng cao thìnước được dẫn vào tích trữ trong hồ, mùa khô lượng nước này sẽđược xả ra. Giải pháp này giúp hạn chếxâm nhập mặn từhạnguồn hoặc lượng nước này có thể dùng đểtưới cho cây ăn trái vàcây trồng cạn khác.

Với diện tích khoảng gần 2 triệu ha trồng lúa, nếu phía thượng nguồn của sông Tiền, sông Hậu vàsông Vàm Cỏ(thuộc địa phận của các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Tây Ninh vàLong An) chỉ cần dành ra diện tích bằng 2% diện tích trồng lúa thìcũng cókhoảng 400.000 ha diện tích mặt nước. Nếu đào sâu 1,5 mét vàđắp bờcao 0,5 mét thìcóđược khoảng xấp xỉ 30 triệu khối nước. Đây là một lượng nước ngọt đáng kểdành cho trồng trọt vànuôi trồng thủy sản. Nếu lo sợcác hồ chứa nước cóthểxìphèn thìkhi thi công đào hồ chứa sẽlót bạt chống thấm dưới đáy hồ”.

Theo phân tích của TS. Nguyễn Đăng Nghĩa, những cây ăn trái nếu sửdụng nguồn nước mặn cónồng độtrên 0,4% đểtưới (tùy theo độmặn vàsốlần tưới) sẽlàm cho đất nhiễm mặn. Các lông hút vàrễ tơ của cây ăn trái sẽrụng hết, sau đó rễ chuyển sang màu vàng, trường hợp nặng sẽ chuyển sang màu đen.

Cây trồng không hút được dinh dưỡng, ngay cả nước cũng không hút được (cây khát nước trong điều kiện thừa nước xung quanh). Cây gặp tình trạng suy dinh dưỡng vàthiếu nước dẫn đến vàng lá, thối rễ rồi chết. Nhiều người hiểu sai, lầm tưởng cây bị bệnh nên mua thuốc đổgốc, tốn tiền và công chăm sóc mà cây vẫn chết.

TS. Nguyễn Đăng Nghĩa đưa ra một số quy trình xử lý ngộ độc mặn cụ thể mà các vườn cây ăn trái ở ĐBSCL có thể áp dụng như sau:

Thứ nhất, trước khi tưới nước nhiễm mặn trên 0,4%: Trường hợp độmặn của nước trên 0,6% thìkhông nên tưới. Nếu muốn tưới cho cây ăn trái thìcần pha thêm vào nước Ca hoạt hóa vừa cung cấp Ca vàoxy hòa tan (nước đo cókhoảng độmặn từ0,4 - 0,8% thìtưới được, không tưới nước trên 0,8%). Pha 2 gói Ca2CO3 (2 kg) hoạt hóa cho 200 lít nước rồi tưới cho 1 gốc cây ăn trái từ5 - 10 lít tùy theo tuổi cây.

Thứ hai, bón phân hữu cơ dạng lỏng hoặc acid humic hòa tan với nồng độ 50 - 100 ppm.

Thứ ba, phun xịt phân bón lá: calci - phite take off cóchứa Ca vàhoạt chất take off đểtăng tính chịu mặn của cây trồng.

Một số lưu ý cho người dân khi thấy vườn cây ăn trái có những biểu hiện ngộ độc mặn như vàng lá, rụng hết rễ tơ, trụi rễ.

- Phải tiến hành vừa xịt phân bón lácalci - phite take off với liều lượng: 1 lít phân cho 400 lít nước (2 phuy) vừa kết hợp tưới gốc với liều tăng gấp đôi (tức pha 1 lít thuốc cho 200 lít nước) tưới từ5 - 10 lít/gốc, tùy tuổi cây.

- Sau 5 - 7 ngày thìtưới Ca hoạt hóa. Pha 2 gói Ca2CO3 (2 kg) hoạt hóa cho 200 lít nước (1 phuy nhựa) rồi tưới cho 1 gốc cây ăn trái từ5 - 10 lít, tùy theo tuổi cây.

- Sau 10 - 15 ngày, bón phân hữu cơ dạng lỏng hoặc acid humic hòa tan với nồng độ 50 - 100 ppm.

TS. Nguyễn Đăng Nghĩa