Giải pháp diệt lúa bệnh vàng lùn - lùn xoắn lá đơn giản, rẻ tiền

“Cái chụp” và bình phun thuốc

Để giúp nông dân có thêm giải pháp diệt lúa bệnh, Viện lúa ĐBSCL đã nghiên cứu một giải pháp mới. Phó viện trưởng PGS.TS. Dương Văn Chín, cho biết: “Chúng tôi vừa mới thử nghiệm một phương cách đơn giản, rẻ tiền hơn để hy vọng góp phần diệt cây lúa nhiễm bệnh vàng lùn - lùn xoắn lá một cách hiệu quả: chỉ với một bình phun thuốc cỏ triệt sinh, có thể diệt từng cây lúa bệnh mà không ảnh hưởng xấu đến các cây chung quanh”.

Trước tiên là thiết kế “cái chụp” hình nón rỗng, đầu bằng kim loại nhẹ (tôn) có bề dày 0,8 mm, đường kính đáy trên 15 cm, đáy dưới 20 cm và chiều cao 70 cm (xem hình). Với chiều cao này, nông dân không phải khòm lưng khi phun. Cần xách tay của “chụp” kết nối với một bình xịt thuốc thông thường được tắt mở bằng một rờ - le điều khiển bằng ngón tay trỏ.

Các nghiên cứu cho thấy, thuốc diệt cỏ triệt sinh paraquat (Gramoxon, Agamaxon, Cỏ cháy, Paraxon) gây chết nhanh nhưng không diệt được tận gốc khi cây lúa càng già. Ngược lại glyphosate (Glyphosan, Carphosate, Manba...) lưu dẫn mạnh, diệt từ từ và triệt để tận gốc.

Làm sao phun diệt hiệu quả nhất?

Kết quả nghiên cứu tại Viện lúa ĐBSCL trong vụ hè thu 2008 cho thấy, với dung dịch glyphosate đơn thuần (nồng độ 6%o), thì 12 ngày sau khi phun (tức 42 ngày sau sạ), tỷ lệ tép lúa bị chết là 34,4% trong khi dung dịch paraquat đơn thuần ở nồng độ 1%0 cho tỷ lệ 18,9%. Nghiệm thức phun dung dịch hỗn hợp (6 + 1 = 7%0) glyphosate + paraquat cho tỷ lệ tép lúa chết là 60,7%. Hỗn hợp glyphosate + paraquat (7%0) và nitrogen dưới dạng urê (23%0) đạt tỷ lệ chết cao nhất là 76,8%. Thật ra, 12 ngày sau sạ, tất cả lá và bẹ lá nhiễm thuốc đều chết khô và khả năng rầy nâu còn hút được nhựa các tép lúa có lõi còn xanh là rất thấp. Số tép lúa bị chết ở các nghiệm thức tương ứng quan sát lúc 26 ngày sau sạ lần lượt là 60,4%, 76,4% và 100%.

Theo ông Chín, trong khoảng thời gian 30 - 40 ngày sau sạ, việc rút nước cạn toàn bộ (cho đến khi mặt đất nứt chân chim) để giải độc đất và kích thích rễ mọc sâu (chống đổ ngã) kết hợp với phun diệt cây bị bệnh vào lúc này là tốt nhất. Thuốc cỏ phát huy tác dụng trong điều kiện đất ẩm, tốt hơn so với đất ngập nước. Cây lúa bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá vừa nhiễm thuốc diệt cỏ, vừa bị cây lúa khỏe chung quanh chụp sẽ bị chết nhanh hoàn toàn và không còn cơ hội cho rầy nâu hút nhựa truyền bệnh đi nơi khác, vụ khác. Các cây lúa von hoặc cây lúa cỏ gây hại trên ruộng lúa trồng cũng có thể diệt bằng biện pháp này.

Rầy nâu có hai cách gây hại chủ yếu. Thứ nhất là vào giai đoạn đòng trổ, khi sự cân bằng giữa thiên địch và côn trùng trong ruộng lúa bị phá vỡ: thiên địch yếu thế hơn, sự can thiệp của con người bằng thuốc hóa học không hiệu quả do không phun xịt được tận gốc vì lúa quá dày đặc thì rầy nâu có thể phát triển với mật số rất cao, có khi lên đến vài ba chục ngàn con/m2, gây ra hiện tượng cháy rầy. Cách gây hại thứ hai nguy hiểm hơn, xảy ra trong vòng 20 ngày đầu sau sạ: với quần thể rầy di trú từ các ruộng sắp thu hoạch, trong đó có một tỷ lệ cao (30 - 70%) số con mang mầm bệnh siêu vi trùng vàng lùn và lùn xoắn lá, nếu không gieo sạ tập trung đồng loạt để né rầy cho từng vùng lớn thì những con rầy bệnh này sẽ chích hút cây lúa non và truyền bệnh. Cây lúa bệnh bị lùn, vàng lá, đẻ nhánh nhiều, có khi lá bị xoắn lại (có thể thấy rõ trên ruộng khoảng 30 - 40 ngày sau khi sạ). Ruộng nhiễm nặng dẫn đến thất thu hoàn toàn.

THANH TÂM