Giải pháp bảo vệ vùng cây ăn trái đồng bằng sông Cửu Long trong điều kiện biến đổi khí hậu

Cải tạo giống thích ứng với hạn, mặn

Theo TS. Võ Hữu Thoại, biến đổi khí hậu có những tác động tiêu cực đối với cây ăn trái, vì vậy cần có giải pháp căn cơ, lâu dài hơn để ứng phó với hiện tượng khô hạn và xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Một trong những biện pháp mang lại hiệu quả cao là việc khai thác hiệu quả vai trò của gốc ghép đối với khả năng chống chịu hạn, mặn trên cây ăn trái.

Đối với mặn, nông dân có thể sử dụng các dòng/giống cây có múi địa phương gồm: sảnh (Bến Tre), bòng (Huế), bưởi Bung (Bến Tre), bưởi Hồng Đường (Cần Thơ), bưởi Đường Hồng (Bình Dương) để làm gốc ghép cho bưởi da xanh và bưởi Năm Roi tại các vùng đất ở ĐBSCL có bị ảnh hưởng của nước mặn từ 6 - 8‰ trong khoảng thời gian 2 tháng.

Ngoài ra, bà con có thể sử dụng các dòng/giống xoài địa phương và giống nhập nội như: xoài Canh Nông (Khánh Hòa), xoài Châu Hạng Võ (Trà Vinh), xoài 13-1 (Israel), xoài ghép xanh (Tiền Giang), xoài thơm (An Giang) để làm gốc ghép cho các giống xoài thương phẩm (xoài cát Hòa Lộc và xoài cát Chu) tại các vùng đất ở ĐBSCL có bị ảnh hưởng của nước mặn từ 10 - 13‰ trong khoảng thời gian 2 tháng.

Đối với khô hạn, nông dân có thể sử dụng trúc (An Giang), bưởi chua (Đồng Nai), bưởi đỏ (Long An), bưởi Thanh Trà (Long An) để làm gốc ghép cho giống cây có múi thương phẩm (cam sành, cam mật, bưởi da xanh, bưởi Năm Roi) trồng ở những vùng khô hạn, thiếu nước tưới vào mùa nắng. Các gốc ghép này có khả năng chịu được điều kiện khô hạn tự nhiên ngoài đồng khoảng 30 ngày.

Giải pháp công trình và phi công trình

Trước những ảnh hưởng nghiêm trọng của hạn, mặn đối với vùng cây ăn trái, đặc biệt là sầu riêng, TS. Võ Hữu Thoại cho rằng, vùng ĐBCCL cần triển khai các nhóm giải pháp sau đây:

Một, đánh giá nguồn tài nguyên nước từng khu vực, quy hoạch và phát triển các hệ thống thủy lợi theo từng vùng. Từ đó, quy hoạch lại vùng trồng thích hợp trong điều kiện biến đổi khí hậu;

Hai, đánh giá mức độ ảnh hưởng và thiệt hại của giống cây trồng tại những vùng có nguy cơ cao về hạn, mặn và đề xuất hướng chuyển dịch cơ cấu cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu;

Ba, tăng cường quản lý nước tưới và sử dụng nước tưới, nên có hạn mức nước tưới trên một diện tích đất cần tưới cho từng loại cây, trên từng vùng đất;

Bốn, tăng nguồn dự trữ nước mặt để cung cấp nước trong mùa khô ở quy mô và cấp độ khác nhau. Bố trí thêm nhiều hồ chứa nước, kênh mương tưới, hệ thống dẫn nước. Các vườn cây, trang trại lập thêm các hồ chứa nước mưa quy mô vừa và nhỏ để dự trữ nước cho nhu cầu tưới;

Năm, tăng cường năng lực cho hệ thống cảnh báo và dự báo thời tiết, khí hậu, thủy hải văn và nông nghiệp;

Sáu, tuyên truyền, vận động tiết kiệm nước, không lãng phí nước, sử dụng nước hiệu quả và trách nhiệm;

Bảy, nghiên cứu ứng dụng các hệ thống tưới, thiết bị tưới, chế độ tưới thích hợp cho từng vùng, từng giống cây trồng để tăng hiệu quả sử dụng nước;

Tám, nghiên cứu chọn tạo giống gốc ghép và giống thương mại có khả năng chống chịu với điều kiện hạn, mặn, thích ứng với biến đổi khí hậu;

Chín, xây dựng các mô hình (canh tác, giống chống chịu) thích ứng với điều kiện bất lợi của môi trường nhằm ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu;

Mười, nghiên cứu tác động của biến đổi khí hậu đến môi trường và sự phát sinh, phát triển sâu bệnh hại trên cây ăn trái và xây dựng quy trình quản lý tổng hợp hiệu quả.