Độc đáo di tích Gò Thành

Về nguồn gốc hai từ “Gò Thành”, có nhiều giả thiết khác nhau nhưng người dân tại đây đều thống nhất cho rằng do trước đây khi khai quật di tích này, người ta đã tìm thấy trên gò đất có nhiều gạch biểu hiện vết tích của một cổ thành xưa nên đặt tên là Gò Thành (?).

Năm 1979, qua một số thông tin đáng tin cậy của các nhà khoa học, Bảo tàng tỉnh Tiền Giang đến đây khảo sát, đến tháng 7/1987, một cuộc điều tra khảo cổ học mới chính thức được tiến hành và đã đi đến kết luận: Di tích khảo cổ Gò Thành thuộc nền văn hóa Óc Eo. Trong 3 năm từ 1988 đến 1990, các nhà khoa học đã tiến hành khai quật 3 lần tại di tích này. Kết luận cho thấy: khu di tích Gò Thành có niên đại từ thế kỷ IV đến thế kỷ VIII sau Công nguyên. Đây là một khu di tích còn lưu giữ khá nguyên vẹn và phong phú về nhiều loại hình di chỉ như di chỉ cư trú; kiến trúc; mộ táng... Đặc biệt nhất phải kể đến là di chỉ kiến trúc với nhiều đền tháp ở cạnh nhau có quy mô khác nhau, rất hoành tráng. Ngoài ra, các hiện vật nơi đây rất đa dạng, biểu thị cho nền văn minh của một quốc gia cổ.

Ông Trần Văn Sáng, ngụ ấp Tân Thành kể lại: “Trước khi khai quật, khu này là một sân banh. Sau một trận mưa lớn, nhiều người dân đã nhặt được những mảnh vàng nhỏ và mỏng, những mảnh gốm màu hoặc không có màu, một vài mảnh tượng vỡ và khá nhiều viên đá cuội...”.

Sau khi chính thức khai quật ở độ sâu khoảng 1,5 đến 3 mét, các nhà khoa học phát hiện có nhiều gốm cổ bị vỡ; nhiều vòi bình; nhiều di cốt trâu bò, heo và xương cá; nhiều dấu vết tro, than, vỏ trái cây, lá dừa nước; cọc gỗ có dấu vết gia công. Ở trung tâm gò cao là những đền tháp bằng gạch được xây dựng cạnh nhau, hiện chỉ còn phần nền. Chính giữa các đền tháp là những hố thờ dạng giếng hình vuông với nhiều kiểu dáng khác nhau. Nền tháp được xây dựng kiên cố với những lớp gạch có kích thước đa dạng. Các nhà khảo cổ đã phát hiện 271 di vật bằng vàng, đồng đá, đất nung mang nét đặc trưng cơ bản của nền văn hóa Óc Eo. Năm 1994, Bộ văn hóa - thông tin đã công nhận di tích khảo cổ Gò Thành là “Di tích lịch sử văn hóa quốc gia”.

Hôm chúng tôi đến tham quan, các hiện vật đang được bảo quản chu đáo tại nhà trưng bày. Toàn bộ khu di tích Gò Thành đã được trùng tu, tôn tạo, có tường rào bao quanh, cổng chính được thiết kế theo những họa tiết, hoa văn thuộc nền văn hóa Óc Eo rất độc đáo, có một nhà bao che một số đền tháp quan trọng, một nhà trưng bày hiện vật của di tích và một đình thần trong khuôn viên rộng lớn, khang trang. Thú vị, uy thiêng, huyền bí là những gì mà du khách sẽ cảm nhận được khi có dịp đặt chân đến khu di tích còn ẩn chứa nhiều điều bí ẩn, lạ thường.