Đo thân nhiệt sao cho chính xác?

DS. BÀNG CẨM| 13/03/2020 06:48

KHPTO - Kiểm tra thân nhiệt đóng vai trò quan trọng để phát hiện người ta phải chăng đã mắc bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng virus Corona mới. Bài viết này bàn luận thêm vài khía cạnh về vai trò của thân nhiệt với cả nhiều loại... bệnh.

Nhiệt độ của cơ thể trong trạng thái bình thường đảm bảo tương đối hằng định, thế nhưng trong rất nhiều căn bệnh, nhiệt độ cơ thể có những biến hóa khác thường. Vì vậy, đo lường thân nhiệt có thể phát hiện bệnh và quan sát được biến hóa của bệnh, đối với việc chăm sóc người bệnh phát sốt có rất nhiều trợ giúp. Một số cách đo thân nhiệt truyền thống như sau:

1. Phương pháp đo thân nhiệt 

Đo thân nhiệt chia ra 3 cách gồm: đo thân nhiệt ở miệng; nách và hậu môn. Trước khi đo thân nhiệt, đầu tiên phải lắc nhiệt kế thủy ngân xuống dưới 350C.

- Đo thân nhiệt ở miệng khi dùng nhiệt kế đo thân nhiệt ở miệng, trước tiên dùng vải lau khô đầu nhiệt kế, sau đó đưa đầu nhiệt kế nghiêng dưới lưỡi, cũng như ngậm miệng, hít thở bằng mũi, tránh dùng răng cắn vào nhiệt kế, sau 3 phút lấy ra. Đo thân nhiệt ở miệng thời gian ngắn, thuận tiện chính xác, nhưng người mắc bệnh mũi; họng hoặc người bệnh hôn mê và trẻ nhỏ không thể đo thân nhiệt ở miệng.

- Đo thân nhiệt ở nách (phạm vi bình thường 36 - 370C): khi dùng nhiệt kế đo thân nhiệt ở nách, trước tiên cởi mở nút áo trước ngực, nếu dưới nách có mồ hôi phải lau khô, đưa đầu thủy ngân của nhiệt kế vào trong nách sát da, gập khuỷu tay trước ngực kẹp chặt, sau 10 phút lấy ra. Đo thân nhiệt ở nách an toàn thuận tiện hơn so với đo ở miệng và hậu môn, tất cả người bệnh thậm chí trẻ nhỏ đều thích hợp, tuy nhiên, đo thân nhiệt ở nách do trạng thái trước khi đo và nhân tố cục bộ ảnh hưởng lớn hơn, cho nên tính chính xác không đủ thuyết phục.

- Đo thân nhiệt hậu môn (phạm vi bình thường 36,5 - 37,50C): khi dùng nhiệt kế đo thân nhiệt hậu môn, trước tiên đầu nhiệt kế chấm một ít nước xà phòng làm chất bôi trơn, sau đó cho người bệnh nằm nghiêng và co đầu gối, đưa đầu thủy ngân vào hậu môn 2,5 - 3 cm (trẻ sơ sinh, đầu thủy ngân cắm vào trong hậu môn là được). Thời gian đo thân nhiệt hậu môn là 3 phút, sau khi lấy ra, lập tức dùng giấy lau sạch, sau đó đọc chỉ số đo. Nhiệt độ đo hậu môn nên dùng riêng biệt. Đo thân nhiệt hậu môn chịu ảnh hưởng bên ngoài ít hơn, tính chính xác cao và hằng định, kết quả đo được gần với nhiệt độ trong cơ thể hơn. Phàm là người bệnh quá gầy; thân nhiệt rất thấp, đều nên đo thân nhiệt hậu môn, nhưng người bệnh hậu môn; trực tràng không được đo thân nhiệt qua hậu môn.

2. Thời gian đo thân nhiệt 

Số lần và thời gian đo thân nhiệt được quyết định căn cứ theo tình trạng phát sốt.

- Người bệnh sốt nhẹ (nhiệt độ nách dưới 380C): hàng ngày đo thân nhiệt 2 lần, khi cần thiết có thể đối chiếu với đo thân nhiệt ở miệng; hậu môn, cũng như quan sát kỹ biến hóa của nhiệt độ.

- Người bệnh sốt vừa (nhiệt độ nách 38,2 - 390C): hàng ngày đo thân nhiệt 4 lần, nằm nghỉ ngơi, uống nhiều nước, quan sát kỹ phải chăng nhiệt độ tiếp tục tăng lên.

- Người bệnh sốt cao và cực cao (nhiệt độ nách 39,1 - 410C): nhóm người bệnh này càng phải quan sát thật kỹ, tối thiểu mỗi 4 giờ đo thân nhiệt 1 lần, khi cần thiết đo thân nhiệt nhiều lần, cũng như tùy tình trạng cho dùng thuốc hạ sốt và hạ sốt vật lý (chườm lạnh, chườm nóng, lau cồn, lau nước nóng, thổi quạt, thụt tháo...), sau khi dùng các biện pháp hạ sốt, mỗi nửa giờ đo thân nhiệt 1 lần.

- Trẻ sơ sinh phát sốt: hàng ngày đo thân nhiệt 4 lần, liên tục 3 ngày, nếu thân nhiệt bình thường, chuyển sang mỗi ngày đo 2 lần.

- Người bệnh phẫu thuật: 8 giờ tối hôm trước đo thân nhiệt 1 lần, sau phẫu thuật trong vòng 24 giờ đo thân nhiệt 4 lần, sau 24 giờ đo thân nhiệt như bình thường, có thể chuyển qua mỗi ngày đo thân nhiệt 2 lần.

3. Những điểm lưu ý khi đo thân nhiệt

- Trước và sau khi đo thân nhiệt nên kiểm tra nhiệt kế phải chăng bị hư hỏng, trong thao tác đo thân nhiệt không được tiếp xúc với các vật khác, tránh làm hỏng đầu thủy ngân.

- Sau khi ăn hoặc dùng thức uống nóng, sau 30 phút mới đo thân nhiệt. Người tắm nước nóng hoặc thụt tháo, sau 15 phút mới đo thân nhiệt.

- Đối với chỉ số thân nhiệt có nghi ngờ, cần đo lại lần nữa, tránh sơ sót thân nhiệt tăng lên; giảm xuống hoặc những nguyên nhân khác gây ra sai số, cần quan sát tình trạng bệnh, kịp thời liên lạc với bác sĩ.

4. Nguyên nhân sai số thường gặp

Khi đo thân nhiệt, nếu đầu thủy ngân nhiệt kế chưa sát da và niêm mạc, hoặc thời gian đo quá ngắn, sẽ dẫn đến chỉ số đo thấp hơn thực tế. Khi đo thân nhiệt ở miệng, người bệnh chưa ngậm miệng hoặc vừa uống nước lạnh xong; khi đo thân nhiệt ở nách, mồ hôi dưới nách chưa lau khô; khi đo thân nhiệt hậu môn, trong trực tràng có phân..., đều làm cho số đo thấp hơn thực tế.

Trước khi đo thân nhiệt, nhiệt kế chưa lắc xuống dưới 350C, hoặc chỉ số vẫn còn là chỉ số của lần trước, hoặc đầu thủy ngân nhiệt kế đã tiếp xúc nguồn nhiệt, hoặc vị trí đo bị ảnh hưởng từ bên ngoài (như đắp nóng; uống nước nóng)..., đều có thể làm cho số đo cao hơn thực tế.

5. Tiệt trùng và kiểm tra nhiệt kế: nhiệt kế là vật tiếp xúc mật thiết với người bệnh, thông thường, trong gia đình không thể sắm cho mỗi người một cây nhiệt kế, cho dù có thể chia ra sử dụng, nhưng mỗi lần có nguyên nhân không giống nhau. Do vậy, để tránh lây nhiễm chéo, làm sạch và tiệt trùng nhiệt kế định kỳ là rất cần thiết.

Khi tiệt trùng nhiệt kế, trước tiên dùng vải chà rửa với nước xà phòng 2% (nhiệt kế đo ở miệng hoặc nách), dùng nước máy dội sạch, lau khô nhiệt kế, cho vào khay hoặc chén chứa cồn 700 ngâm trong 5 phút. Nhiệt kế đo hậu môn, trước tiên dùng giấy mềm lau sạch, sau đó dùng nước máy dội sạch, tiếp tục tiệt trùng như trên. Nhiệt kế đo hậu môn và đo ở miệng cần bảo quản riêng biệt. Trong quá trình sử dụng tốt nhất mỗi ngày tiệt trùng 1 lần, sử dụng cho người bệnh truyền nhiễm (như viêm gan; cúm mùa...), càng phải sử dụng lúc nào tiệt trùng lúc đó.

Để đảm bảo tính chính xác của nhiệt kế, ta có thể thường xuyên tự kiểm tra, chuẩn bị một chén chứa nước ấm 400C, nhiệt kế sau khi tiệt trùng lau khô, lắc cột thủy ngân xuống dưới 350C, mỗi lần cho hơn 3 cây nhiệt kế vào trong chén nước ấm, sau khi đọc hết các chỉ số, nếu cây nhiệt kế nào sai số trên 0,20C hoặc có đường nứt thì loại bỏ đi.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Đo thân nhiệt sao cho chính xác?
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO