Đánh giá thừa hay thiếu iod như thế nào?

Bình thường, với chế độ ăn đầy đủ iod, tuyến giáp có thể tích 16 - 18 cm3. Lớn hơn số đo này là bị bướu cổ. Thầy thuốc lâm sàng dựa vào độ lớn, phân bướu cổ ra 4 độ: (1) độ IA: một thùy tuyến giáp to hơn 1 đốt ngón cái của bệnh nhân, sờ nắn được; (2) độ IB: khi người bệnh ngửa đầu ra sau, nhìn thấy tuyến giáp to, nổi cục và có thể sờ nắn được; (3) độ II: tuyến giáp to, bướu nhìn thấy được ở tư thế bình thường, và (4) độ III: tuyến giáp phì đại, bướu lớn làm biến dạng cổ.

Theo Tổ chức y tế thế giới WHO, phương pháp “nhìn sờ” thủ công này sai số rất lớn đến 40%, đánh giá 10 ca sai hết 4, nên từ những năm 90 của thế kỷ trước, WHO đã khuyến cáo nên dùng máy siêu âm để đo kích thước tuyến giáp. Với máy siêu âm 2D và cách tính Guter Kurnst, nhân viên y tế nhanh chóng xác định kích thước tuyến giáp. Theo nghiên cứu của TS.BS. Trần Bá Thoại, thể tích tuyến giáp trung bình của người Việt Nam là 16 - 18 cm3.

2. Nồng độ iod trong muối ăn

Với các mức quy định: muối không có iod: hàm lượng iod trong muối dưới 5 ppm (hoặc 50 mcg/10 g); muối có iod nhưng không đủ tiêu chuẩn phòng bệnh khi nồng độ iod từ 5 đến dưới 15 ppm; muối iod đủ tiêu chuẩn phòng bệnh: hàm lượng iod trong muối từ 15 đến 50 ppm (hoặc từ 150 - 500 mcg/10 g); muối có hàm lượng iod cao: hàm lượng iod trong muối trên 50 ppm.

3. Nồng độ iod trong nước tiểu

Qua nồng độ iod nước tiểu, chúng ta có các mức cung cấp iod sau:

- Thiếu iod nặng: iod nước tiểu dưới 20 mcg/L.

- Thiếu iod trung bình: iod nước tiểu từ 20 đến dưới 50 mcg/L.

- Thiếu iod nhẹ: iod từ 50 mcg/dl đến dưới 100 mcg/L.

- Đủ iod lý tưởng: iod nước tiểu từ 100 mcg/dl đến dưới 200 mcg/L.

- Đủ iod ở mức cao: iod nước tiểu từ 200 mcg/dl đến dưới 300 mcg/L.

- Thừa iod: nồng độ iod trong nước tiểu trên 300 mcg/L.

Theo chương trình phòng chống bệnh do thiếu iod thế giới IDD, ở những quốc gia có bilan iod thấp hoặc có tỷ lệ bướu giáp đơn thuần cao, muối ăn nên được pha thêm iod với tỷ lệ NaI/NaCl là 1/100.000.