Cứu sống 2 trường hợp băng huyết sau sinh bằng thuyên tắc động mạch tử cung

Sản phụ thứ nhất là T.T.T.H sinh năm 1988, ngụ tại Tây Ninh thai lần 2, được chỉ định mổ lấy thai.Mất máu trong lúc mổ 600ml. Khi chuyển qua hồi sức sau mổ, tử cung bị đờ, được cho thuốc gò tử cung. Tổng cộng trong vòng 5 giờ từ khi mổ, sản phụ mất khoảng 2,400ml máu, chưa có dấu trụy mạch, tử cung co hồi không tốt dù đã được dùng thuốc, qua hội chẩn chuyên môn và ý kiến chỉ đạo của BGĐ BV, bệnh nhân được chỉ định thuyên tắc mạch. Sau thuyên tắc mạch, sản phụ không có dấu hiệu chảy máu tiếp tục.

Trường hợp thứ 2 là sản phụ Đ.T.P.L sinh năm 1984 ngụ tại Lâm Đồng được chỉ định sanh mổ do vết mổ cũ / thai 38,5 tuần. Máu mất trong mổ là 700ml, hai giờ sau khi mổ tiếp tục chảy máu, lượng máu mất tổng cộng 1,500ml, sinh hiệu ổn. Dù được chỉ định thuốc gò tử cung, tử cung không co hồi tốt nên được hội chẩn và chỉ định thuyên tắc mạch. Hiện sản phụ ổn định không còn chảy máu. Cả 2 bệnh nhân đều ổn định và hồi phục tốt. 

Theo Th.S.BS Phạm Thị Thu Hương – Trưởng Khối Sản – BV ND GĐ, băng huyết sau sinh (BHSS) là một cấp cứu sản khoa và hiện nay vẫn còn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong mẹ (chiếm 25% trên thế giới). Điều trị kinh điển trong sản khoa bao gồm các phương pháp bảo tồn khác nhau để điều trị BHSS nguyên phát như: thuốc gò tử cung, xoa bóp tử cung, bóng chèn buồng tử cung… Can thiệp ngoại khoa là một lựa chọn khi điều trị nội khoa thất bại.

Từ năm 1979 thuyên tắc động mạc tử cung được mô tả đầu tiên bởi Brown và cộng sự trong điều trị BHSS với kết cục lâm sàng tốt. Từ đó đến nay, nhiều trường hợp được báo cáo ở nhiều quốc gia khác nhau với tỷ lệ thành công lên đến 95% trong việc kiểm soát chảy máu do BHSS. Với những tiến bộ trong hai thập kỉ qua, thuyên tắc động mạch tử cung được triển khai an toàn và hiệu quả. Khi điều trị bảo tồn thất bại sẽ lựa chọn Thuyên tắc hay Phẫu thuật. Khi thuyên tắc thất bại, phải sử dụng phẫu thuật và ngược lại. Vì có thể can thiệp một cách nhanh chóng, thuyên tắc động mạch tử cung được chấp nhận như một phương pháp kiểm soát chảy máu cho các nguyên nhân khác nhau.

Trong nước, BV Phụ Sản Trung ương phối hợp BV Việt Đức triển khai nút mạch từ năm 2009, báo cáo vào năm 2010 kết quả thành công 100% cho 7 trường hợp BHSS muộn 13±8,67 ngày.Khác với báo cáo trên, 2 trường hợp trên tại BV ND GĐ là BHSS sớm-nguyên phát, xảy ra trong vòng 24 giờ được điều trị thành công tại một bệnh viện đa khoa hạng 1của thành phố, bằng kĩ thuật can thiệp nội mạch thuyên tắc động mạch tử cung.Kỹ thuật thực hiện: bệnh nhân sẽ được gây tê tại chỗ. Ekip can thiệp sẽ mở 1 vết cắt từ 2-3mm ở vùng bẹn sau đó luồn ống thông chủ kích thước <1,5mm vào hệ thống động mạch nuôi tử cung. Sau khi xác định được vùng chảy máu, qua hệ thống ống thông chủ, những vi ống thông nhỏ hơn kích thước <1mm được luồn vào những nhánh mạch máu và bơm các vật liệu tắc mạch tạm thời giúp cầm máu. Trong vòng khoảng 10 ngày các vật liệu tắc mạch tạm thời sẽ tự tiêu hoàn toàn giúp khôi phục nguồn máu nuôi tử cung, nhờ vậy ít gây biến chứng, khắc phục được tình trạng đau bụng kéo dài do tắc mạch vĩnh viễn. Trong trường hợp vật liệu tắc mạch tạm thời (xốp cầm máu) không cầm được máu thì các vật liệu tắc mạch vĩnh viễn như keo, coil hoặc các hạt tắc mạch sẽ được sử dụng. Thời gian thực hiện thủ thuật trung bình khoảng 30 phút.

BS Trần Minh Hiền – Đơn vị XQ Can thiệp- Khoa Chẩn đoán Hình ảnh BV ND GĐ cho biết : “Chìa khoá để kiểm soát được BHSS là nhận biết chảy máu quá nhiều trước khi trở thành mối đe doạ tính mạng bệnh nhân và bắt đầu can thiệp.Nguyên tắc điều trị: Hồi sức nội khoa song song với xử trí sản khoa. Tìm nguyên nhân sản khoa và xử trí theo nguyên nhân. Nếu một biện pháp can thiệp không hiệu quả phải lập tức thực hiện biện pháp tiếp theo nếu do dự sẽ làm mất máu trầm trọng.Khác với báo cáo từ sự phối hợp liên viện giữa BV Việt Đức và BV Phụ sản Trung ương, 2 trường hợp BHSS của chúng tôi là BHSS nguyên phát được can thiệp cấp cứu tại chỗ. BV Nhân Dân Gia Định là một bệnh viện đa khoa hạng 1, bao gồm cả sản phụ khoa, chúng tôi phát triển đa chuyên khoa hướng đến các kỹ thuật tiên tiến, xâm lấn tối thiểu. Nhờ đó, chúng tôi có thể thực hành huy động nhiều chuyên khoa một cách nhanh chóng, không phải tốn thời gian vận chuyển sản phụ, qua đó tối ưu được vấn đề an toàn bệnh nhân và tiết kiệm chi phí y tế.”