Cải cách hành chính: Hồ sơ không giấy & liên thông hai chiều

Nhà nước và công dân “nói chuyện” bằng e-mail

Một trong những đơn vị đi đầu trong lĩnh vực này là UBND quận 1. Với chủ trương giải quyết hồ sơ không giấy, ngay từ tháng 10 năm 2006, đơn vị này đã triển khai cấp trích lục các loại giấy tờ hộ tịch cho người dân qua mạng tại các phường. Người dân gởi yêu cầu trích lục khai sinh, khai tử, kết hôn qua mạng,... Nếu hồ sơ đó cấp vào những năm gần đây, đã được lưu trữ trong kho dữ liệu, phường sẽ giải quyết ngay. Nếu hồ sơ đã lâu, chưa được nhập liệu, cán bộ phải lục tìm thủ công, thì trong vòng 3 ngày, phường gởi thông báo qua e - mail mời dân đến nhận. Như vậy, người dân chỉ đến một lần là có thể nhận kết quả theo yêu cầu và giảm bớt các loại đơn từ. Việc “nói chuyện” để hỏi các thủ tục giữa cơ quan quản lý Nhà nước và người dân hoàn toàn có thể thực hiện qua e-mail.

Một cửa liên thông

Thực hiện một cửa liên thông giữa Chi cục thuế quận 1 với Công ty quản lý nhà quận 1 cũng tạo ra một bước đột phá mới cho việc cải cách hành chính. Chỉ tính thời gian từ tháng 10/2006 đến 12/2006, số lượng hồ sơ cơ quan thuế cần thực hiện khoảng 6.000 với nhân sự và diện tích mặt bằng hiện tại cơ quan thuế không thể đáp ứng nổi. Với quy trình cũ, người dân đến đóng lệ phí trước bạ nhà nộp các giấy tờ như: phiếu báo của Công ty quản lý nhà, hợp đồng, bản vẽ, giấy nộp tiền, phiếu thanh toán tiền mua nhà. Thời gian tối thiểu cho các công việc này là 2 ngày, đi lại ít nhất 2 lần, chi phí photo giấy tờ và các loại khác ít nhất là 7.000 đồng. Với việc áp dụng công nghệ thông tin trong xử lý hồ sơ, quy trình mới được tinh giản tối đa: người dân đến Chi cục thuế nộp hồ sơ chỉ cần chỉ cần một lần mang theo phiếu báo của Công ty quản lý nhà (bản chính), tờ khai lệ phí trước bạ. Thời gian xử lý hồ sơ chỉ 30 phút, vì cơ quan thuế viết phần mềm tự động in thông báo nộp thuế và giấy xác nhận đã nộp lệ phí trước bạ.

Hỗ trợ khai thuế

Việc hỗ trợ kê khai thuế bằng mã vạch 2 chiều của Chi cục thuế quận 1 cũng là một bước tiến mới. Với cách làm cũ, doanh nghiệp kê khai vào tờ khai, bảng kê hóa đơn mua vào, bán ra hàng tháng bằng chương trình kế toán Excel. Cơ quan thuế bố trí nhân sự tiếp nhận giấy tờ và nhập liệu các tờ khai trên. Khi có sai sót về mã số thuế, số học thì doanh nghiệp không thể tự kiểm tra để sửa chữa. Đó là chưa kể doanh nghiệp viết sai (thường xuyên xảy ra) về mã số thuế của đơn vị mua vào, bán ra do chương trình kế toán của doanh nghiệp không có chức năng kiểm tra. Ngoài ra, các chỉ tiêu trên tờ khai tổng hợp 1/GTGT và bảng kê mua vào, bán ra thường có chênh lệch với nhau; rồi sự sai sót trong quá trình nhập liệu của cơ quan thuế, viên chức nhận tờ khai phải mất thời gian kiểm tra bằng mắt các chỉ tiêu kê khai. Đối với việc nộp số tiền chênh lệch trên tờ khai quyết toán, thu nhập tạm nộp, với cách làm cũ thì doanh nghiệp cũng chưa chủ động tự nộp số tiền thuế.

Theo quy trình mới được áp dụng, cơ quan thuế sẽ cung cấp cho mỗi doanh nghiệp 1 đĩa CD-ROM chứa phần mềm hỗ trợ kê khai thuế bằng mã vạch 2 chiều. Sau đó cơ quan thuế dùng thiết bị đọc mã vạch để đọc tờ khai. Khi có sai sót, doanh nghiệp có thể tự động điều chỉnh số liệu trước khi nộp, nhờ chương trình tự động cảnh báo màu đỏ khi các chỉ tiêu kê khai không hợp lý về số học, mã số thuế. Nó cũng tự động kiểm tra chênh lệch giữa tờ khai tổng hợp và bảng kê mua vào, bán ra, nhờ đó tránh được sai sót trong quá trình nhập liệu. Về thời gian, trung bình 2 phút mỗi doanh nghiệp do chỉ mất khoảng 1 phút một lần đọc tờ khai. Chương trình còn có khả năng tự động cảnh báo khi tờ khai kê khai chưa hợp lý. Ngoài ra, do cơ quan thuế đã cập nhật dữ liệu tờ khai quyết toán, thu nhập doanh nghiệp tạm nộp nên doanh nghiệp sẽ phải chủ động nộp số tiền chênh lệch vào ngân sách nhà nước một cách sớm nhất.

Mô hình liên thông 2 chiều

Đây là một mô hình đang được áp dụng ở nhiều nơi, ngay như huyện Củ Chi, một nơi xa trung tâm Thành phố cũng rất tích cực trong vấn đề này. Tại đây đã áp dụng mô hình giải quyết thủ tục hành chính áp dụng cơ chế một cửa liên thông tại 20/20 xã, 1 thị trấn thuộc UBND huyện, thực hiện trên 8 công việc liên quan đến thủ tục hành chính về lĩnh vực đất đai. Đây là mô hình liên thông 2 chiều từ xã, thị trấn đến huyện và ngược lại, đã mang lại sự thuận tiện cho người dân và phù hợp nếu nhân rộng ra địa bàn cấp huyện. Như vậy, khi người dân có nhu cầu giải quyết các thủ tục liên quan đến đất đai tại huyện Củ Chi chỉ phải liên hệ tại một nơi là UBND xã hoặc thị trấn.

Thực hiện mô hình cơ chế một cửa liên thông từ phường, xã đến quận, huyện đang được nhiều nơi áp dụng có kết quả: quận 12, Tân Bình giải quyết hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho công dân; huyện Bình Chánh cải tiến quy trình giải quyết hồ sơ hành chính thuộc lĩnh vực đất đai, Cục thuế thành phố thực hiện thí điểm thử nghiệm mô hình mở rộng ủy nhiệm thu tại các quận, huyện, phường, xã diện hộ khoán thuế mang lại hiệu quả đáng kể, đưa số hộ kinh doanh vào diện quản lý tăng thêm 15% và số thu tăng trên 20%.

Cải cách hành chính tại TP.HCM đang có những bước tiến đáng khích lệ ở một số nơi, nhất là ở những đơn vị có quyết tâm cải cách hành chính “thật sự”. Nhưng thật đáng tiếc là những nơi này chưa nhiều, ở đâu đó vẫn còn nạn “nhũng nhiễu”, cải cách trên “lý thuyết”, thực tế người dân vẫn bị hành bởi cơ chế xin - cho. ó