Các bệnh sốt phát ban

Bệnh sởi thường xảy ra ở trẻ em và những người chưa từng mắc phải cũng như chưa được chủng ngừa. Còn gọi là “ban đỏ” hay “căn bệnh thứ nhất”, sởi là một bệnh nhiễm paramyxovirus trước đây rất phổ biến nhưng nay đã có thể phòng ngừa bằng một mũi vaccin, hay hai mũi (tốt hơn).

Hồng ban của rubella (“sởi Đức” hay “căn bệnh thứ ba”) cũng thường bắt đầu từ mặt, lạt dần khi lan xuống thân, kèm theo nổi hạch, viêm khớp và các đốmForschheimer trong miệng (đốm xuất huyết ở màng hầu). Với tác nhân là một togavirus, bệnh rubella thường tự hết và ít khi có biến chứng. Nhưng rubella ở phụ nữ mang thai dễ gây bệnh và dị tật bẩm sinh cho thai nhi. Vaccin rubella được tiêm chung với các vaccin sởi và quai bị.

Ban đào (exanthem subitum, roseola,“căn bệnh thứ sáu”) là bệnh nhiễm herpesvirus 6 của người (HHV-6, phân lập năm 1986), có mặt khắp nơi, phổ biến nhất ở trẻ em dưới 3 tuổi. Ban thường xuất hiện sau khi đã bớt sốt, với các vết dát và sần hiếm khi nhập với nhau, nổi lên ở thân, đôi khi ở tay chân (chừa mặt), và bắt đầu lặn trong vòng hai ngày. HHV-6 cũng là một nguyên nhân quan trọng gây co giật do sốt cao không phát ban ở trẻ nhỏ. Ở bệnh nhân lớn tuổi hơn, HHV-6 có thể kết hợp với các hội chứng nhiễm đơn nhân, viêm não tiêu điểm, bệnh đường hô hấp dưới, bệnh lan tỏa... Chưa có thuốc chữa và vaccin.

Với tác nhân là parvovirus B19, hồng ban nhiễm(erythema infectiosum, căn bệnh thứ năm) chủ yếu xảy ra ở trẻ 3 - 12 tuổi. Sau khi hết sốt (nhẹ), ban đỏ nhạt xuất hiện ở hai má, hôm sau lan tới thân và các chi, chuyển thành dạng lưới ren, mờ dần trong khoảng ba tuần.

Với tác nhân là virus Epstein-Barr, bệnh nhiễm đơn nhân, hay gặp ở thanh thiếu niên, có thể kết hợp với những bệnh khác (bao gồm HIV/AIDS); có thể gây phát ban hay nổi mề đay; phù quanh nhãn cầu; đốm xuất huyết ở vòm miệng; kèm theo gan lách to, viêm họng, nổi hạch cổ.

Sơ nhiễm HIV có thể gây phát ban dát-sẩn không đặc thù, hoặc nổi mề đay; có khi loét vòm miệng; kèm theo viêm họng, nổi hạch, đau khớp.

Các bệnh phát ban virus khác bao gồm các bệnh nhiễm enterovirus (các echovirus 2, 4, 9, 11, 16 và 25; các coxsackievirus A9, B1 và B5), phổ biến hơn ở trẻ em, với dạng phát ban giống sởi hay rubella, kèm theo hội chứng nhiễm virus không đặc trưng.

Các bệnh phát ban toàn thân khác bao gồm: bệnh nhiễm rickettsia, leptospira, bệnh Lyme, thương hàn, sốt chuột cắn, sốt hồi quy, phản ứng với thuốc, lupus đỏ…

Phát ban ngoại vi: nhiễm não mô cầu, bệnh tay - chân - miệng, giang mai…

Phát ban mụn nước: trái rạ, bệnh tay - chân - miệng...

Phát ban đốm xuất huyết: sốt xuất huyết, bệnh não mô cầu, nhiễm enterovirus...