Mối liên quan giữa tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu

TS.BS. NGUYỄN THƯỢNG NGHĨA| 25/06/2020 15:08

KHPTO - Chất mỡ trong cơ thể chủ yếu là cholesterol và triglycerid. Có 3 loại cholesterol: VLDL-cholesterol (VLDL-c), LDL-cholesterol (LDL-c) và HDL-cholesterol (HDL-c).

- Tăng LDL-c hoặc giảm HDL-c sẽ tạo điều kiện thuận lợi hình thành các mảng xơ vữa ở thành mạch máu, gây hẹp lòng mạch, THA, thiếu máu cơ tim, thiếu máu não... Nặng nề hơn nữa là vỡ các mảng xơ vữa làm lấp mạch máu não (đột quỵ) hoặc nhồi máu cơ tim, có thể dẫn đến tàn phế hoặc tử vong.

- Tăng triglycerid sẽ làm gan nhiễm mỡ, đề kháng insulin dẫn đến tiểu đường. Ngoài ra, nếu triglycerid quá cao (trên 1.000 mg/dl) có thể gây ra viêm tụy cấp.

- Tăng triglycerid và giảm HDL-c sẽ làm tăng độ nguy hại của LDL-c. Khi triglycerid tăng sẽ có biểu hiện tăng VLDL-c. Do đó, hai chất này có thể được coi như đồng dạng.

- Khi HDL-c thấp sẽ làm tăng cơ hội bệnh vành tim, nhưng không có nghiên cứu nào khẳng định điều trị làm tăng HDL-c sẽ làm bệnh khả quan hơn. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy truyền HDL-c apoproprotein vào máu có tác dụng giảm xơ vữa trong động mạch. HDL-c là một yếu tố liên hệ tim mạch quan trọng, nhất là khi bị giảm xuống dưới 1 mmol/L. Ở hai người bệnh có cùng lượng LDL-c và triglycerid, người bệnh có HDL-c ở mức 0,5 mmol/L có cơ hội bệnh tim mạch gấp 3 lần người bệnh có HDL-c ở mức 1,2 mmol/L. Ngay cả khi LDL-c nằm ở mức tốt (dưới 2,5 mmol/L), giảm HDL-c vẫn làm tăng cơ hội bệnh tim mạch.

- Lipoprotein là một chất giống như LDL-c nhưng có chất apoprotein đặc biệt đính vào. Tăng lipoprotein trên 300 mg/dL làm tăng 3 lần nguy cơ bệnh tim mạch. Đây là một chứng bệnh di truyền, không thể điều trị bằng thay đổi cách ăn uống hay tập thể thao và chưa có thuốc trị đặc hiệu.

Những yếu tố có tác động đến tình trạng rối loạn mỡ trong máu trên người bệnh THA

- Chế độ ăn uống khỏe mạnh, hợp lý: những người bị THA không nên ăn quá 170 g thịt, gia cầm và cá mỗi ngày. Những loại thịt đỏ và thịt heo chứa một lượng lớn các chất béo bão hòa và làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch. Giảm thức ăn nhiều chất béo bão hòa (mỡ heo, bò, gà, bơ, phô mai, kem, sô cô la, dầu dừa...), nếu không cữ được tuyệt đối thì đừng ăn quá 1/3 mỡ bão hòa trong nhu cầu chất béo hàng ngày. Cần lưu ý, shortening và margaring là những chất được sử dụng trong chế biến các loại kem làm bánh cũng làm tăng cholesterol máu. Giảm thức ăn giàu cholesterol (sữa toàn phần, kem, trứng, mỡ, da gà, da vịt, da heo, lòng đỏ trứng, chân giò, bò gân, đồ lòng, xí quách, phủ tạng động vật như gan, lưỡi, thận, óc heo...).

Người THA nên bổ sung acid béo omega-3 từ các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ và cá trích. Ăn nhiều rau quả và trái cây tươi loại ít ngọt (khoảng 500 g mỗi ngày), nên ăn trái cây nguyên cả xác hơn là ép lấy nước uống. Ăn nhiều tỏi. Mỗi tuần nên có ít nhất 3 ngày ăn cá và 1 ngày ăn đậu (đậu hũ, đậu que, đậu xanh...) thay cho ăn thịt.

Nếu ăn thịt, nên chọn các loại thịt nạc không lẫn mỡ, da và gân. Nếu ăn tôm, cua, ghẹ... nên bỏ phần gạch. Mỗi tuần chỉ nên dùng 2 quả trứng gà hoặc vịt. Nên dùng dầu thay cho mỡ động vật (dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu ô liu...). Nên uống nhiều nước trong ngày (kể cả nước lá trà xanh).

- Cân nặng trong giới hạn bình thường: giảm cân nặng nếu thừa cân/ béo phì: giữ chỉ số khối cơ thể (BMI) ở mức lý tưởng (BMI từ 18,5 - 23) và vòng bụng không quá 90 cm ở nam giới và 75 cm ở nữ giới.

- Chế độ tập luyện đều đặn: đóng vai trò quan trọng trong việc khống chế tốt mỡ máu của bạn. Chế độ luyện tập được khuyến cáo là: tập ít nhất 30 - 60 phút/ngày, ít nhất là 3 ngày mỗi tuần. Thời gian tập luyện có thể tăng dần dần tùy theo khả năng. Tập đủ mạnh, vừa đủ ra mồ hôi (có thể cần tư vấn của các bác sĩ nếu bạn có những bệnh lý tim mạch). Chọn một môn thể thao ưa thích và nhờ bác sĩ tư vấn xem nó có phù hợp với sức khỏe của bạn không (đi bộ, chơi cầu lông, bóng bàn, tennis, bơi, đá bóng...).

- Bỏ những thói quen có hại: bỏ ngay hút thuốc lá vì thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến quá trình hình thành xơ vữa động mạch mà còn ảnh hưởng đến rối loạn mỡ máu hoặc thông qua các nguy cơ khác như THA, đái tháo đường làm ảnh hưởng đến sức khỏe. Không uống quá nhiều rượu, bia...

(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Mối liên quan giữa tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO